چکیده:
واژه قرآنی «سکینه» تنها شش بار در سه سورة قرآن به کار رفته است. مفسران مسلمان و مترجمان قرآن، این واژه را غالبا به معنای «آرامش و طمانینه»، مطابق با ریشة لغوی آن «سکن» دانستهاند. لغویان عرب نیز همین معنا را برای واژه بیان کردهاند. گاه با استناد به روایات، برابرنهادههایی دیگری نیز به کار بردهاند. در این میان، شمار اندکی از محققان از معنای معهود فراتر رفته و معادلهای دیگری برگزیدهاند. با این حال، آرای مختلف و عدم وجود شاهدی بر گزینش یکی بر دیگری، فهم مفهوم صحیح این واژه قرآنی را دشوار ساخته است. این مقاله، با روش تاریخی ـ تطبیقی، به بررسی دقیق این واژه در منابع مرتبط، مفهوم صحیح و برابر نهادة مناسب آن میپردازد. بررسیهای صورتگرفته نشان میدهد که واژه «سکینه»، خاستگاه و سیاقی مشترک با کاربردهای آن در متون مقدس یهودی دارد. هرچند نمیتوان این واژه را به قطع، وامواژهای سریانی یا عبری دانست، اما اشتراکات فراوان معنایی و کاربردی این دو واژه در قرآن، روایات و متون مقدس یهودی، بیانگر بار معنایی خاصّ دینی آن است. برایناساس، «سکینه» عبارت است از «حضور و تجلی شکوهمند الهی» که در شرایطی خاص شامل حال مومنان میگردد.
The Qur'anic word "Sakina" is used only six times in three chapters of the Qur'an. According to Muslim commentators and translators of the Quran, the word "Sakina" is often translated as "calmness and tranquility" and is formed from the root "Sakan". Arab lexicographers have sometimes stated the same meaning for this term, and some other times, they have chosen other equivalents based on related narrations. However, there are a few translators who have suggested different meanings. Therefore, the existence of differing views and lack of a criterion for preferring one equivalent to the others, has made it difficult to gain a correct understand of this Qur’anic term. Using a historical-comparative method, the present paper conducts a careful study on this term in related sources, its true meaning and equivalent. The study shows that the word "Sakina" has a common origin and meaning with its uses in sacred Jewish texts. Although we cannot definitely consider this term as being borrowed from Syriac or Hebrew languages, abundant semantic and applied similarities of these two words in the Qur'an, and Jewish narrations and sacred texts indicate its specific religious meaning. Therefore, "Sakina" is the "divine glorious presence and manifestation" which believers experience in certain circumstances.
خلاصه ماشینی:
"علامه طباطبائی ذیل آیه 248 سورة بقره، با در کنار هم قرار ژدادن آیات مختلفی که در آن واژه «سکینه» به کار رفته است، بر آن است که سکینه روحی الهی و امری از جانب خداست که موجب آرامش قلب و استحکام دل و از بین رفتن اضطراب میشود.
در این بخش، برای روشن شدن مفهوم این واژه، کاربردهای آن را در کتب مقدس یهودی به ترتیب تاریخ بررسی میکنیم: شخینا در تورات واژه «شخینا» «שכינה» در تورات به کار نرفته، اما مشتقات آن، بهویژه فعل « شاخن: שָׁכַן (shākhan)» در آیات متعددی دیده میشود.
از بررسی کاربردهای ریشه و واژه «שכינה» در متون مقدس یهودی، میتوان دریافت که این واژه، برای بیان «حضور الهی» و «شکوه و جلال(وقار)» او در دنیای مادی به کار میرود تا اشارات ویژهای به خداوند را بازگو کند.
افزون بر قرآنپژوهان مسلمان، بررسی واژه «شخینا» در کتب مقدس یهودی، بیانگر این بود که «شخینا»ی یهودی، واژهای است که برای بیان «حضور و شکوه مرئی الهی» و «تجلی شکوهمند و شاهانة خداوند» بر اهل ایمان و افراد برگزیده، در شرایط خاص به کار میرود.
مقایسه کاربردهای قرآنی با متون مقدس یهودی، بیش از پیش تقارب معنایی این واژه را با «شخینا» آشکار میسازد: انتساب سکینه و شخینا به خداوند، نزول آن بر افراد برگزیده و اهل ایمان، همراهی با واژگانی نظیر «ملائکه»، «فتح و پیروزی» اهل ایمان و نابودی کافران، «کلمه الله» در قرآن(توبه: 40) و «کلمه شکوهمند» در تورات، همگی بیانگر سیاقی مشترک در کاربرد این واژگان در قرآن و متون مقدس یهودی است."