چکیده:
یکی از اصول بسیار مهم در حوزۀ معناشناسی و بهویژه فن ترجمه، شناخت اجزای واژگان در یک زبان است. «تحلیل مؤلفههای معنای واژگان» بهعنوان یکی از نظریات حوزۀ معناشناسی و مطالعات معنایی، به تجزیۀ واحدهای زبانی به اجزای تشکیلدهندۀ آنها میپردازد و به استخراج معنای نهفته در واژه و کشف لایههای معنایی آن توجه دارد و در شناسایی تفاوتهای معنایی بین واژگان هممعنا، دارای اهمیت است. پژوهش پیشرو کوشیده ضمن معرفی این روش بهعنوان رویکردی مهم در حوزۀ معناشناسی و ایجاد تعادل ترجمهای، با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد انتقادی، به نحوۀ برابریابی واژگان بر مبنای تحلیل مؤلفههای معنایی در منتخبی از واژگان سورههای طه و مؤمنون در ترجمههای آقایان آیتی، الهی قمشهای، رضایی اصفهانی، فولادوند و معزی بپردازد. برآیند پژوهش نشان میدهد که در ترجمههای آقایان آیتی، الهی قمشهای، فولادوند و معزی، در بیشتر موارد به انتقال دقیق مؤلفههای سازندۀ معنای یک واژه از زبان مبدأ به زبان مقصد توجه لازم صورت نگرفته و این کمدقتی باعث ارائۀ معنای اولیه و هستهای از واژگان شده است. ترجمۀ آقای رضایی اصفهانی نیز هرچند توفیق کامل نداشته، اما مؤلفههای معنایی واژگان را بهتر از سایر ترجمهها انتقال داده است.
خلاصه ماشینی:
برآيند پژوهش نشان ميدهد که در ترجمه هاي آقايان آيتي، الهي قمشه اي، فولادوند و معزي، در بيشتر موارد به انتقال دقيق مؤلفه هاي سازندٔە معناي يک واژه از زبان مبدأ به زبان مقصد توجه لازم صورت نگرفته و اين کم دقتي باعث ارائۀ معناي اوليه و هسته اي از واژگان شده است .
ازاين رو ضمن ارائۀ برخي مفاهيم مرتبط با حوزٔە تجزيۀ آحاد واژگان و ارتباط آن با فرايند ترجمه با روش توصيفي- تحليلي و با رويکرد انتقادي، عملکرد ترجمه هاي فارسي آقايان آيتي، الهي قمشه اي، رضايي اصفهاني، فولادوند و معزي را در ترجمۀ دو سورٔە يادشده مورد کاوش قرار ميدهيم و از اين رهگذر ميکوشيم که به پرسش هاي زير پاسخ گوييم : ١- اهميت شناخت تجزيۀ بر آحاد واژگان در تحقق تعادل ترجمه اي و فهم واژگان قرآن چيست ؟ ٢- مهم ترين چالش هاي ترجمه هاي فارسي قرآن در معادل يابي بر اساس تجزيه بر آحاد معنايي واژگان زبان مبدأ چيست ؟ ٣- بر اساس شواهد ارائه شده ، عملکرد مترجمان يادشده در انتقال مؤلفه هاي معنايي واژگان زبان مبدأ چگونه است ؟ پيشينۀ پژوهش دربارٔە مقولۀ تجزيه بر آحاد واژگان ، پژوهش هاي درخوري انجام گرفته است ؛ مانند مقالۀ «تحليل و ارزيابي افعال سوره مبارکه بقره با رويکرد تجزيه به آحاد واژگان » از علي حاجيخاني و همکاران (دوماهنامۀ جستارهاي زباني، سال ١٣٩٥)، که نويسندگان در آن با رويکردي انتقادي، افعال سوره بقره را ـ که ترجمه هاي آنها در يازده ترجمه معاصر قرآن کريم با چالش همراه بوده ـ تجزيه به آحاد نموده اند تا معناي کامل آنها مشخص شود.