چکیده:
تعریف دقیق اصطلاح سبک و شناخت دیدگاهها و مهمتر از آن، روش سبک شناسان در تحلیل متون ادبی، میتواند تا حدود زیادی گستره هریک از مفاهیم و نیز رابطه نظامهای ادبی را ترسیم کند. از جمله نتایج کاربردی مترتب بر این بحث، تمایز علمی و روشمند بین نقد ادبی، سبک شناسی، بوطیقا و فنون ادبی، و وابستگی هریک از دانشها و نظامهای ادبی و رسیدن به راهکارهای سودمند در بازشناسی متون ادبی خلاقانه است. در این جستار به دیدگاه شاعران در باب طرز سخن و تعریف سبک شناسان ایرانی از مفهوم سبک و تبیین و نقد روش سبک شناسی آنان در تحلیل متون ادبی پرداخته ایم.
خلاصه ماشینی:
مرا شیوة خاص و تازه است و داشت همـان شیــوة باستــان عنصری خاقانی - منصفان استاد دانندم که در معنی و لفظ شیوة تازه نه رسم باستان آورده ام خاقانی - خاقانی آن کسان که طریق تو می روند زاغنــد و زاغ را روش کبــک آرزوسـت گیرم که مارچوبه کند تن به شکل مار کو زهر بهر دشمن و کو مهر بهر دوست 5 خاقانی - به قیاس شیوة من که نتیجة نو آمد همه طرزهای کهنه ، کهن است و باستانی 6 نظامی - عاریت کس نپذیرفته ام آنچه دلم گفت : بگو، گفته ام نظامی بیشترین اشاره به طرز شعری در سبک هندی است : - طرز یاران پیش احسن بعد از این مقبول نیست تازه گویی های او از فیض طبع صائب است احسن الله احسن (رک : امیری فیروز کوهی ١٣٧١: همان ) - به فکر صائب از آن میکنند رغبت ، خلق که یاد میدهد از طرز حافظ شیراز (صائب : ٦٠٢) - سالها اهل سخن باید که خون دل خورند تا چو صائب آشنا با طرز مولانا شوند (صائب :٣٦١) - به طرز تازه قسم یاد میکنم صائب که جای طالب آمل در اصفهان پیداست (صائب :١٨٤) - چگونه دل نبری از سخنوران صائب که هست در نی کلک ٧ تو شکرستانها (صائب :١٦) - گزیده ام روش خاص کاندرین هنجار به پویه پای بلغزد ظهیر و سلمان را (غالب دهلوی ، ١٩٦٦، ج ٢: ٣٢٦) البته این اشاره به طرز شاعری گاهی در دفاع از ارزش والای شعر شاعر دیگـر نیـز بـوده است (اما همچنانکه اشاره شد بیشتر جنبة تفاخر داشته است )؛ صائب در غزلی به مطلع : خوش آن گروه که مست بیان یکدگرند ز جوش فکر،می ارغوان یکدگرند اشاره میکند: درآمدم چو به مجلس سپند جای نمود ستاره سوختگان قدردان یکدگرند زنند بر سر هم گل ز مصرع رنگین ز فکر تازه گل بوستان یکدگرند حباب وار ندارند چشم بر کوثر ز شعرهای تر، آب روان یکدگرند ...