چکیده:
محمدصادق ناظم معروف به صادقا، شاعر و تذکرهنویس ایرانی سده یازدهم هجری در شبه قاره هند است که او را بیشتر با تذکره ناظم میشناسند . یکی از آثار قابل توجه و برجسته او ، منظومه عاشقانه فیروز و شهناز است که در قالب مثنوی و در بحر هزج ، در حدود 2200 بیت سروده شده است . این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار با نگاهی کوتاه به سراینده منظومه ، به بررسی و تحلیل عناصر و مولفههای سبکی تشکیل دهنده این اثر بپردازد و توان شعری ، میزان ابتکاری یا تقلیدی بودن آن و در نهایت درجه اعتبار و اصالت شعری این شاعر تبیین گردد . بررسی این منظومه نشاندهنده آن است که ناظم ، شاعری تواناست و شعر او سرشار از انواع صور خیال و مضمون آفرینیهای تازه و بدیع است و ترکیبسازیهای فراوان ، توجه به لغات و مضامین عامیانه که در دیگر آثار و اشعار شعرای سبک هندی دیده میشود ، در این منظومه نیز مشهود است .
خلاصه ماشینی:
تخلص شاعر ناظم است و بارها به این تخلص اشاره میکند : بیــا نــاظم در گنجینــه ، بگشــای دکــان دل بــه نظــم در بیــارای (نسخۀ خطی : ٢٧ ) بیـــا نـــاظم پـــی صـــید معـــانی بــیفکن دام فکــرت ، تــا تــوانی ( همــــان : ٢٤٣ ) تنها در دو بیت از این منظومه ، شاعر از خود با تخلص نادم یاد میکند: خداونـــدا ز شـــام نـــادم زار به زودی ،صبح عیشـی را بـرون آر (1601 ) خداوندا به حق عشق جانسـوز که نـادم را مبـر تـا بینـد آن روز (1257 ) آنچه از آثار این سراینده ، در کتب تراجم احوال و تذکره ها نام برده شده بدین قرار است : ١- تذکرٔە ناظم این تذکره گزیده ای است از غزلیات و رباعیات شاعران سده های گوناگون ، همراه با شرح مختصری از احوال ایشان که در سال ١٠٣٦ هجری ، معادل « نظم گزیده » تألیف شده و از این رو به نظم گزیده نیز معروف است ناظم این اثر را به امید تقبیل آستان ممدوح خویش ، شاه عباس صفوی ، به انجام رسانیده است .