چکیده:
کتاب« اخلاق قاسمی » از کتابهای ارزشمند قرن دهم هجری است. این اثر تالیف امیر محمد طاهر علوی در علم اخلاق است. از مولّف در کتب مختلف هیچگونه نام و نشانی به دست نیامد، و لازم به تذکّر است که این فرد با شاعری به نام امیر محمد طاهر علوی کاشانی هم نام میباشد اما نمیتواند این فرد شخص مورد نظر ما باشد چون شاعر نامبرده در سال 1136 در کشمیر وفات یافته است. کتاب اخلاق قاسمی، علاوه بر جنبة اخلاقی، دارای نثری فصیح و بلیغ و از نمونه های نثر مصنوع قرن دهم است که علاوه بر استفاده فراوان از آیات قرآن، احادیث، روایات و اقوال بزرگان؛ تعداد زیادی اشعار عربی و فارسی در آن بکار رفته است. بررسی این رساله نشان میدهد که نگارنده با آثار ادبیات فارسی و عربی و اشعار عربی و فارسی پیش از خود آشنایی نسبی داشته است. در این مقاله پس از معرفی نسخة اخلاق قاسمی و نویسندة آن، ویژگیهای این اثر در سطح زبانی و بلاغی مورد بررسی قرار گرفته و برای هر ویژگی سبکی، نمونه یا نمونه هایی ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
». در ادامه به ذکر هر یک از ابواب میپردازیم : باب اول در فضیلت خوشخویی // باب دوم در اقسام خلق و ماهیت وی // باب سوم در تطهیر نفس از اخلاق ذمیمه و کسب خصال حمیده // باب چهارم در سخا و بخل // باب پنجم در عزت و ذلت و ایذا و استهزاء // باب ششم در کسل و بطالت // باب هفتم در تواضع // باب هشتم در ثبات و تردد // باب نهم در جد و جهد // باب دهم در حیا // باب یازدهم در حزم // باب دوازدهم در حسد و حقد // باب سیزدهم در خلف وعده // باب چهاردهم در دنائت و ضد وی // باب پانزدهم در غیبت // باب شانزدهم در مرحمت و قسوت // باب هفدهم در صدق و کذب // باب هجدهم در صمت و ضد وی // باب نوزدهم در شجاعت و بد دلی // باب بیستم در صبر // باب بیست و یکم در ضر و عناء نمیمت و قطیعت و نفع مسالمت و اصلاح ذات البین // در نسخه نامگذاری نشده است // باب بیست و سوم در عدل و ضد وی // باب بیست و چهارم در عتاب // باب بیست و پنجم در عجب // باب بیست و ششم در عشق // باب بیست و هفتم در عفو // باب بیست و هشتم در عفت // باب بیست و نهم در غضب و حلم // باب سی ام در فکرت // باب سی و یکم در رفق و ضد وی // باب سی و دوم در قناعت و حرص // باب سی و سوم در شکر و کفران // باب سی و چهارم در کتمان // باب سی و پنجم در لعب و لهو // باب سی و ششم در مشورت // باب سی و هفتم در سعایت و نمیمه // باب سی و هشتم در وفا // باب سی و نهم در هدایت // باب چهل ام در یقین ٣- احوال مؤلف در باب زندگی مؤلف با استقصای تمام در کتب مختلف ، متأسفانه اطلاعی به دست نیامد، زیرا نه نامی از خود در این کتاب برده و نه از زندگیش چیزی گفته است و نه در کتب علمای دیگر معرفی شده است .