چکیده:
این متن قلمیشده درس اخلاق استاد مصباح در شرحی بر اوصاف واقعی شیعیان در کلام امیرمومنان علی علیه السلام است. آن حضرت نشانه بیست و دوم شیعة واقعی را این میدانند که شیعیان عمل را با علم و علم را با حلم و بردباری درآمیزد. شیعیان از شتابزدگی در رفتار آگاهانه خویش اجتناب میکنند. عالم بیپروا و بیتقوا که به علمش عمل نمیکنند. علم خود را وسیلة دستیابی به منابع مادی قرار میدهد، نکوش شده است. به همین دلیل، در روایات آمده است که هرکس به آنچه میداند، عمل کند، از آنچه نمیداند کفایت میکند. ازاینرو، از علمآموزی برای فخرفروشی نکوهش و به کسب علم برای مقاصد الهی توصیه شده است. همچنین از دنیاطلبی و عمل نکردن به علم، به عنوان آفت دینداری یاد شده است. سرانجام کسانی که به دستورات خدای متعال عمل میکنند، از علم ربانی برخوردار خواهند شد.
خلاصه ماشینی:
همچنانکه در بیان نورانی امیرمؤمنان(، عالم بیپروا و بیتقوا که به علمش عمل نمیکند و علم را وسیلهای برای دستیابی به دنیا و رسیدن به منافع مادی قرار میدهد و مردم را از حق و مسیر صحیح گمراه میکند، نکوهش شده است، انسان جاهلی نیز که اهل عمل و عبادت است، اما بهرهای از آگاهی و بصیرت ندارد نکوهش شده است؛ زیرا روح عبادت، آگاهی و معرفت است و عبادت بیبهره از معرفت، تهی و بیمغز است و آنانکه عبادت میکنند، اما عبادتشان را با بصیرت و آگاهی درنمیآمیزند، در بزنگاهها و مراحل حساس نمیتوانند حق را از باطل بازشناسند و هم خود منحرف میشوند و هم کسانی که به سبب ظاهر و عبادتهای خشک و بیمغزشان فریفته شدهاند، گمراه میگردند؛ مانند خوارج که اهل عبادت بودند و شبها را به عبادت و نماز شب میگذراندند و پیشانیشان از فراوانی سجده پینه بسته بود، اما چون بصیرت و آگاهی نداشتند، فریب خدعة عمروعاص را خوردند و در برابر امام و پیشوای خود ایستادند و علم طغیان و مخالفت و سرکشی برافراشتند.
ج) کسب علم دین برای مقاصد الهی احتمال سوم، دربارة مقرونبودن علم شیعیان واقعی با عمل، این است که فراگیرندة علوم عملی و دستوری و بهتعبیردیگر علوم ارزشی که در آنها بایدها و نبایدها و ارزشهای مثبت و منفی معرفی شدهاند، باید به آن علوم عمل کند و براساس آموزههای آن علوم رفتار کند و عملنکردن به آنها برایش زیانبار خواهد بود؛ زیرا او وقتی آن علوم را برای مقاصد دنیوی فرامیگیرد و هدف او خداوند و آخرت نیست، اسیر هوسها و وسوسههای شیطانی میشود و همان علوم، عامل سقوط و انحطاطش میگردند.