چکیده:
خشکسالی یکی از پدیده های جوی است که بخش های مختلف محیطی را در طول دوره حاکمیت تحت تاثیر
قرار میدهد. یکی از بخش های متاثر شده ازشرایط بلند مدت خشکسالی منابع آب های زیرزمینی است که
متاسفانه کمتراز سایر بخش ها مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از
و دیگر معیار های مشتق شده از آن از قبیل طولانی ترین دوره خشکسالی، تعداد ماه های مواجه SPI شاخص
ابتدا شرایط بلند مدت خشکسالی در منطقه شرق استان ،(DM) با خشکسالی و بزرگی خشکسالی
تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی مورد تحقیق SPI کرمانشاه بررسی شده و سپس بر اساس شاخص
و سطح آب SPI قرار گیرد. در رابطه با تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی ضمن بررسی نوسانات ما هانه
زیرزمینی در طی دوره آماری 30 ساله، ضریب همبستگی بین دو پارامتر مذکور نیز محاسبه شد. نتایج این
بررسی ها نشان داد که تمام ایستگاه ها در منطقه مورد مطالعه با خشکسالی مواجه بودند. همچنین از بین
معیار مناسبتری جهت نشان ،(DM) معیار مجموع بزرگی خشکسالی ،SPI معیارهای مورد توجه در شاخص
دادن وضعیت خشکسالی در منطقه تشخیص داده شد. در رابطه با تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی
نیز مشخص شد، خشکسالی های رویداده در افت سطح آب های زیرزمینی تاثیر بسزایی گذاشته اند. با توجه
شاخص تقریبا SPI و عمق آب زیرزمینی می توان گفت، شاخص SPI به وجود ضریب همبستگی بین مقدار
مناسبی جهت بررسی اثرات خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی است این در حالیست که اولا منطقه مورد
مطالعه یک منطقه کارستی است و منابع آبی آن نیز، تحت شرایط سیستم های کارستی قرار دارند. ثانیا با
توجه به توسعه کشاورزی در منطقه و بهره برداری از منابع آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی و حتی
شرب، بی شک یکی از عوامل افت سفره های آب زیرزمینی استفاده از این منابع جهت تامین آب برای
بخشهای مختلف است.
خلاصه ماشینی:
در تحقیق حاضر به دلیل اهمیت منابع آب زیرزمینی در دشتهای شـرق اسـتان کرمانشـاه ، ابتـدا میزان آسیب پذیری ٨ ایستگاه هواشناسی واقع در منطقه مطالعاتی نسبت به خشکسالی (در یک دوره ٣٠ ساله آماری ) بر اساس شاخص SPI تعیین و سپس رابطه شاخص SPI بـا عمـق آبهـای زیر زمینی منطقه به صورت ماه به ماه مورد بررسی قرار گرفت .
از آنجاییکه در این تحقیق وضعیت منطقه در برابر خشکسالی و همچنین رابطه خشکسالی با آبهای زیرزمینی مورد ارزیابی قرار گرفت لذا مقیاس زمانی ٢٤ ماهه برای محاسبه شاخص SPI انتخاب گردید.
(١٩٩٣ ,Mckee et al) یکی از موارد قابل بررسی در شاخص SPI محاسبه میزان بزرگی خشکسالی ( Drought magnitude) در هنگام وقوع خشکسالی است که مقدار آن بر اساس فرمول ذیل محاسبه می گردد: (رجوع شود به تصویر صفحه) که در آن : J = پارامتری که مقدار آن بر اساس اولین ماه خشکسالی از عدد یک شروع و به تعداد ماههای یک رویداد خشکسالی (X) افزایش می یابد.
رابطه شاخص SPI با آب زیرزمینی : در ارزیابی رابطه خشکسالی با ارتفاع آب زیرزمینی به دلیل اینکه داده های مربوط به چاه های پیزومتری موجود در دشتها، دارای طول دوره آماری از سال ١٣٧٢ تا سال ١٣٨٥ بودند به همین منظور نمودارهای مربوط به سطح آب زیرزمینی و شاخص خشکسالی در مقیاس زمانی ٢٤ ماهه از سال ١٣٧٢ تا ١٣٨٥ تهیه و برای ارزیابی میزان همبستگی میان عمق آب زیرزمینی و مقدار SPI در هر ماه از فرمول ضریب همبستگی مطابق رابطه ذیل استفاده گردید: (رجوع شود به تصویر صفحه) که در آن x مقدار شاخص SPI در ماه خاص و Y سطح آب زیر زمینی در همان ماه است .