چکیده:
سیاست های منطقه ای و منطقه گرایی راهبرد جدیدی در دوران پس از جنگ سرد و سقوط نظام دو قطبی در جهان به حساب می آید . جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مستقل، مقتدر و بدون وابستگی به قدرت های جهانی پس از انقلاب اسلامی به دنبال دستیابی به موقعیت برتر در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس است. هدف این مقاله بررسی نظرات منطقه گرایی نوین و معرفی دیدگاه ها و چالش های منطقه گرایی در سیاست های راهبردی ایران در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. یافته ها نشان می دهد که دو نگرش کلی در خصوص منطقه گرایی وجود دارد یک نگاه امکان پیشبرد راهبرد منطقه گرایی ج.ا. ایران را به دلایل ساختار سیاسی و ایدئولوژیکی و نوع رابطه با آمریکا غیرممکن داند. دیدگاه دوم براین باوراست که به رغم موانع موجود در همکاری های منطقه ای راهکارهای مناسب عملی برای نیل به این مطلوب در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی وجود داشته و منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران امکان پذیر می باشد.
خلاصه ماشینی:
دیدگاه دوم براین باوراست که به رغم موانع موجود در همکاریهای منطقه ای راهکارهای مناسب عملی برای نیل به این مطلوب در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی وجود داشته و منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران امکانپذیر می باشد.
در این میان ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای خواستار تثبیت و افزایش نقش های سیاسی ـ امنیتی و اقتصادی خود در منطقه است .
تمرکز سیاست خارجی ایران بر این مناطق در این دوران همراه با رقابت های اقتصادی، سیاسی ـ امنیتی و فرهنگی با دیگر بازیگران منطقه ای و مهم دیگر همچون روسیه و ترکیه در مناطق آسیای مرکزی و قفقاز بوده است .
هرچند خاورمیانه مثال نقض خوبی برای ابطال تحلیل های تحلیل گران منطقه گرایی ارائه می دهد؛ به نظر هدلی بول و سایر متفکران مکتب انگلیسی ، زمانی می توان از وجود جامعه بین الملل سخن گفت که گروهی از کشورها با آگاهی نسبت به منافع مشترک و مشخص و ارزش های مشترک میان خود، جامعه ای از دولت ها را تشکیل می دهند.
ضرورت تقویت منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران هر چند ایران قبل از انقلاب اسلامی و در دوران جنگ سرد مورد توجه بود، امروزه جمهوری اسلامی ایران در تمامی مسائل مهمی که مربوط به منطقه می باشد اثرگذار است .
تردیدی نیست که از میان مناطق مهم اطراف ایران درخاورمیانه ، منطقه خلیج فارس اهمیت حیاتی برای توسعه ، امنیت و منافع ملی ایران دارد و باید در رأس فعالیت های سیاست خارجی ایران قرار گیرد.