چکیده:
حکیم سعدالدین نزاری قهستانی از گویندگان بزرگ نیمه دوم سده هفتم و آغاز قرن هشتم است که آثاری به نظم از خود به یادگار گذاشته . اشعار نزاری ساده، بی پیرایه و خالی از تکلّف است که در آنها، شاعر مضامین شعری خود را همراه با تصاویر شاعرانه زیبایی ارائه کرده.یکی از مولفه ها و ویژگیهای سبکی در شعر هر شاعر توانایی وی در ارائه تشبیه و استعاره و بطورکلی صور خیال در شعرست و از این رهگذرست که قدرت شاعری او شناخته میشود و میتوان هنر وی را ارزیابی کرد . بنابراین، مقاله حاضر به بررسی تصاویر شاعرانه (تشبیه و استعاره) در شعر نزاری اختصاص یافته است. چرا که صور خیال مخصوصا تشبیه و استعاره در تعیین سبک شعری نقش بسزایی دارد. در این مقاله،به شعر و خیال (تصویر) اشاره شده است.تشبیه ها و استعاره های غزلیات نزاری از لحاظ بسامد، موضوع ( عناصر تصویر ساز)، فشردگی و گستردگی و نیز از جهت هدف شاعر از آوردن این تصاویر بررسی شده اند و در بخش پایانی مقاله درباره تناسب تصویر با موضوع بحث شده است
خلاصه ماشینی:
تشبیه ها و استعاره های غزلیات نزاری از لحـاظ بـسامد، موضـوع ( عناصـر تـصویر سـاز)، فـشردگی و گستردگی و نیز از جهت هدف شاعر از آوردن این تصاویر بررسی شده انـد و در بخش پایانی مقاله دربارة تناسب تصویر با موضوع بحث شده است .
هم استعارة مصرحه مانند « دود» در بیت ذیل که استعاره از « آه » است : آه نزاری بسوخت خـرمن صـبر و شـکیب ابر صفت کله بست دود دلـم در هـوا( غـزل ٤) دوش می دیدم که بـودی در کنـارم آفتـاب داشتی بر کف گرفته تا به لب جام شراب (غزل ٦٨) کنـــارم عاقبـــت پـــر شـــد ز یـــاقوت ز بس خوناب کز چشمم چکیدست ( غزل ٢٩٠) از آن دوهندوی جادو به زیـر ابـروی طـاق شدند بنده به صد دل مغول و تازیکش ( غ ٦٩٤) هم استعارة بالکنایه مثل « سپاه عشق » در بیت ذیل : از ابتـــدا کـــه لـــشکر ارواح برنشـــست عقل ازسپاه عشق هزیمت کنان بجست (غزل ٢٤٠) بـــه دســـتی شـــمع الـــا الله برافـــروز به دیگر دست لا را دیـده بخـراش ( غـزل ٦٧٣) به شب چو خواب نمی یابم از هجوم خیال زحل قیاس گرفتم که پاسبان من است (غزل ١٨١) ای چشم عقـل خـستة آن غمـزة چـو تیـر وی پای خلق بستة آن زلف هم چوشست (غزل ٢٠٨) در بسیاری از اشعار نزاری ، افعال ، خـصوصیات ، اعمـال و عواطـف انـسانی ، بـه عناصـر و موجودات بی جان نسبت داده شده و از این رهگذر فضای شعر او مملو از شور و نشاط و حس و حیات و حرکت گردیده است .