چکیده:
قلمهای اولیۀ فارسی که با ملزومات صنعت چاپ به ایران وارد شدند، فرمهایی از حروف را رایج کردند که با ذائقۀ فرهنگی ایرانیان هماهنگ نبوده ولی ضرورت و مزیتی چون سرعت در چاپ، استفاده از آنها را فراگیر و موجب شده است با اندک تغییراتی تا به امروز مورد استفاده قرار گیرند. هدف از نوشتار پیشِرو، استخراج و ارزیابی چالشهای فرهنگی ناشی از کمبود قلمهای فارسی در ایران بوده و بهطور خاص در پی پاسخگویی به این سؤال است که کمبود قلمهای فارسی مناسب در ایران چه اثراتی را در پی داشته و دارد.<br /> روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و اطلاعات موردنیاز به روش اسنادی از منابع چاپی و الکترونیکی گردآوری شده است. در این نوشتار، چالشهای اصلیِ فرهنگیِ شناساییشده عبارتند از: عدم تنوّعِ کمّی و کیفی و قدیمی بودن اغلب قلمهایِ تایپیِ پرکاربرد فارسی؛ کمبود قلمهای اختصاصی؛ کمبود خانوادۀ کامل اقلام؛ کمبود قلمهای تایپی مناسب و کاربردی در رسانههای الکترونیکی و دیجیتالی؛ کمبود قلم فارسی همآهنگ با قلمهای لاتین و عدم آموزش اصولی طراحی قلم فارسی در مراکز آموزش عالی ایران. وجود این چالشها باعث تغییر زیباییشناسی استفادهکنندگان از قلم فارسی شده و در درازمدّت میتواند موجبات دور شدن جامعه از هویّت فرهنگی ایرانی- اسلامی را فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
بــا ورود چــاپ بــه ايــران، بــه دليــل ماهيــت فنــاوري برخــي دســتگاههاي ايــن صنعــت کـه در آنهـا تعـداد کليدهـاي حـروف محـدود بـود و همچنيـن بـا توجـه بـه سـاختار هندسـي قلم هــاي لاتيــن کــه کلمــات در قالب هــاي منفصــل حــروف ســاخته ميشــدند، ويژگيهــاي ايـن دسـتگاهها و قلم هـاي لاتيـن بـر فـرم حـروف و شـکل کلمـات فارسـي تأثيـر گذاشـت ، به طــوري کــه اتصــالات متنــوع و ويژگيهــاي منحصربه فــرد خوشنويســي ايرانــي ـ اســلامي کـه باعـث ايجـاد کرسـيبنديهاي متعـدد و زيبـا ميشـد، در قلم هـاي چاپـي بـه دو حالـت منفصــل و متصــل حــروف، بــدون در نظــر گرفتــن جايــگاه آنهــا در اول، وســط يــا آخــر کلمـات، تقليـل يافـت .
همايش هــاي اختصاصــي قلــم ماننــد برگــزاري بخــش ويــژٔە طراحــي قلــم در دوســالانۀ طراحــي گرافيــک ايــران در ســال ١٣٩٢ش، فعاليت هــاي بنيــاد خــط ۴ در آمســتردام۵، همايش هـاي سـالانۀ آيسـتايپ ۶ در اسـتانبول، افـزودن بخـش طراحـي حـروف غيرلاتيـن مثـل قلم هـاي عربـي، فارسـي، اردو و غيـره در مسـابقات معتبـري چـون تيديسـي٧، لاينوتايـپ ٨ و گرانشــان ٩ و همچنيــن ، ســايت هاي اينترنتــي نمايــش ، نقــد و فــروش قلــم ، باعــث توجــه بيشـتر بـه نقـش و اهميـت قلم هـاي مناسـب وکاربـردي شـده و بـاگسـترش ايـن فعاليت هـا، مجالــي بــراي نقــد و تحليــل قلــم از جنبه هــاي مختلــف ، از جملــه بررســي چالش هــاي فرهنگــي آن فراهــم شــده اســت .
php?id=405 Pao,Imin and Berger, Joshua; (2006); 30 Essential Typefaces for a Lifetime; massachus sets: RockPort.