چکیده:
سلمان فارسی، صحابی بزرگ رسول خدا صلی الله علیه و آله، دارای سبکی در مدیریت بود که میتوان آن را «سبک مدیریت ارزشی اسلامی» نامید. نگاه او به قدرت و مسئولیت، نگاهی متعالی و ارزشی بود و این مقوله را به عنوان زمینهای برای حاکمیت ارزشهای الهی و خدمت به خلق میدانست. سبک مدیریت او در عرصههای سیاسی، نظامی و فرهنگی برگرفته از آموزههای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام بود. این نوشتار به روش تحلیلی ـ توصیفی با هدف زمینهسازی برای دستیابی به الگویی مناسب در سبک مدیریت اسلامی، در تلاش است تا نوع مدیریت این صحابی بزرگ رسول خدا صلی الله علیه و آله را شناسایی کند.
خلاصه ماشینی:
سلمان فارسی، مدیریت اسلامی، قدرت سیاسی، حکومت، مشروعیت، خودکنترلی مقدمه سلمان فارسی یا سلمان محمدی از اصحاب خاص پیامبر اکرم( و از یاران وفادار امیرمؤمنان علی بود و از سوی رسول خدا( به مقام ویژة «سلمان منا اهلالبیت» (ابنهشام، 1361، ج1، ص93؛ ج2، ص 739ـ740؛ مفید، 1390ق، ص337) نایل شد.
در این تحقیق، با هدف شناخت سبک مدیریت و حکومتداری سلمان فارسی، سؤال اصلی این است که سبک مدیریت سلمان فارسی در ابعاد سیاسی، نظامی و فرهنگی چگونه بود؟ در این تحقیق، به این سؤالهای فرعی نیز پاسخ داده خواهد شد که نگاه سلمان به قدرت و مسئولیت چگونه بوده است؟ مشروعیت قدرت از نگاه او مبتنی بر چه باوری بود و از چه اندیشهای نشئت مییافت؟ «خودکنترلی» در مدیریت سلمان چه جایگاهی داشته است؟ دربارة سلمان، گرچه کتابهای گوناگونی نوشته شده، اما به چگونگی مدیریت و حکومتداری او کمتر پرداخته شده و به نظر میرسد که تحقیق حاضر بتواند تا اندازهای این خلأ را پر کند.
گزارش مزبور در منابع کهن موجود یافت نشد؛ اما در تحلیل پذیرش این مسئولیت، باید دانست که حضرت علی و یاران ایشان، بهویژه سلمان فارسی، از صحابة رسول اکرم( و تربیتشدة اسلام بودند و به چیزی جز رضای خداوند اهمیت نمیدادند، و مصلحت اقتضا میکرد که برای حفظ اسلام، برخی از مسئولیتها از سوی ایشان پذیرفته شود.
خلیفة دوم در نامة خود به سلمان، از رویة حکومتداری وی، همچون حصیربافی سلمان انتقاد کرده بود (ابنسعد، 1377، ج 4، ص 89)؛ اما سلمان در پاسخ، نامهای نوشت، و از جمله نگاشت: «اگر خداوند برای این امت، راه خیر و صلاح و رشد و تعالی آنان را اراده فرموده بود، اعلم و افضل آنان، ولایت و حکومت را عهدهدار میشد.