چکیده:
یکی از مقاطع زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله روزهای پایانی عمر پربرکت و همچنین زمان رحلت جانگداز ایشان است. اخبار و گزارشهای مختلفی در منابع تاریخی از این رویداد ثبت شده است که بعضا اختلافات زیادی با هم دارند، بهگونهایکه یافتن واقعیت و اصل ماجرا را تا حدی دشوار میسازد. سوال این است که با وجود اخبار مختلف، کدامیک به واقعیت نزدیکتر است؟ قول کدامیک از منابع و راویان پذیرفتنی است؟ یکی از راههای تشخیص واقعیت بیان این واقعه از زبان همراه همیشگی و وصی همتاناپذیر رسول خدا صلی الله علیه و آله یعنی امیرمومنان علی علیه السلام است که مرجع بیبدیلی برای جمعبندی این رویداد بهشمار میآید. در این تحقیق، سعی شده است تا کلام و بیان امام، به عنوان سند صحیح، در این واقعه آورده شود و اخبار راویان مختلف از منابع اولیه نیز در اینباره نقل شود و با توجه به کلام و بیان امام بررسی و یا به عنوان موید قرار گیرد. به عبارت دیگر، با اشاره به اقوال مختلف، بعضی نقلها کلام امام علیه السلام را تایید میکند و بعضی از آنها نیز مخالف و یا مغایر با کلام ایشان است که آنها نیز به رویت خواهد رسید. آنچه به دست میآید یک روایت کوتاه از زمان رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله توسط یک راوی معصوم است که تفاوت آن با اخبار راویان دیگر معلوم میگردد.
خلاصه ماشینی:
سؤالات اصلی که به آنها پاسخ داده میشود حول موضوعات ذیل است: وصیت پیامبر( به امیرمؤمنان علی(؛ قبض روح پیامبر( و توصیف آن؛ غسل دادن حضرت رسول( و اقامة نماز و دفن ایشان.
سؤالات فرعی عبارت است از: آیا پیامبر خدا( وصیت کردهاند یا خیر؟ چه کسانی معتقدند که ایشان وصیت نموده و به چه کسی و در مورد چه اموری وصیت نموده است؟ پیامبر خدا در چه شرایطی و در کنار چه کسی رحلت کردند؟ آیا همه در اینباره متفقالقولاند؟ آیا کسی غیر از امام را متصدی غسل دانسته است؟ برای غسل چه کسانی به امیرمؤمنان علی( کمک کردهاند؟ آیا مورخان نیز از حضور ملائکه خبر دادهاند؟ کیفیت نماز بر پیکر پیامبر چطور بوده است؟ آیا به صورت جماعت بوده است؟ چه کسانی و چگونه نماز خواندهاند؟ نظم و ساختار این مقاله بدین صورت است که ابتدا بیان و روایت امام( در خصوص این واقعه ذکر میگردد (بیشتر از کتب اولیة شیعی) و به واسطة اخبار دیگر، بسط و توضیح داده میشود و سپس به اقوال دیگر، که بیشتر قول مورخان است و معمولا با آن اختلاف دارد اشاره میشود.
به موضوع حضور ملائکه در خانه رسول خدا( هنگام رحلت ایشان و بهویژه زمان غسل دادن و نماز خواندن با توصیفاتی مانند «هفتاد هزار»، که در عبارت فوق از امام بیان شد، اشاره گردیده است که در ادامه خواهد آمد.
همانگونه که امام( در کلام خود، به حضور بیشمار ملائکه برای ادای احترام و سلام و نماز اشاره میکنند، در روایتی نیز از ابنعباس نقل شده است که پیامبر خدا (در میان جمعی فرمودند: «پس از رحلتم بدن مرا بردارید و در کنار قبر قرار دهید.