چکیده:
ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﮕﺮﺷﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﯾﺎت ﻗـﺮآن ﮐـﺮﯾﻢ در دو ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻓﺎرﺳـﯽ از اﺑﻮاﻟﻔﺘـﻮح رازی و مهدی اﻟﻬـﯽ ﻗﻤﺸﻪای اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪ، ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺒﻨﺎی ﺟﻮاز ﯾﺎ ﻋﺪم ﺟﻮاز ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻗﺮآن و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪای ﮐﻮﺗﺎه از ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎی ﻓﺎرﺳﯽ ﻗﺮآن ﺑﻪ وﯾـﮋه ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺗﺮﺟﻤـﻪﻫـﺎی ﻓﺎرﺳـﯽ اﺑﻮاﻟﻔﺘـﻮح رازی و اﻟﻬـﯽ ﻗﻤﺸـﻪای از ﻗـﺮآن، ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ دو ﺗﺮﺟﻤﻪ در ﺑﺮﺧﯽ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن اﺧـﺘﻼفﻫـﺎی ﻣﻬـﻢ ﺑـﯿﻦ دو ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻣـﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ در ﻣﻮارد اﺧﺘﻼف، اﺑﺘﺪا آﯾﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺗﺮﺟﻤـﻪ رازی و ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻗﻤﺸـﻪای ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﭘﺲ از ﺷﺮح ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف، ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ و ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎی ﻟﻐﺖ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫـﺎ و ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎی ﻗﺮآﻧﯽ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺻﻮرت ﻧﺎدرﺳﺖﺑـﻮدن ﻫـﺮ دو ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﯾـﺎد ﺷﺪه ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش، ضمن تعریف ترجمه، پرداختن به مبنای جواز یا عدم جواز ترجمه قرآن و تاریخچهای کوتاه از ترجمههای فارسی قرآن به ویژه معرفی ترجمههای فارسی ابوالفتوح رازی و الهی قمشهای از قرآن، به مقایسه تطبیقی دو ترجمه در برخی آیات قرآن پرداخته شده و به دنبال آن اختلافهای مهم بین دو ترجمه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ در موارد اختلاف، ابتدا آیه مورد بحث و به دنبال آن ترجمه رازی و ترجمه قمشهای نوشته شده و پس از شرح مورد اختلاف، با مراجعه به تفاسیر و فرهنگهای لغت معتبر و نیز مقالهها و پژوهشهای قرآنی، ترجمه مناسب معرفی شده است.
در این میان، ترجمه ابوالفتوح رازی از عبارت موردنظر قابل قبول است؛ ولی الهی قمشهای فعل «ذکی» را به اشتباه، از ماده «تزکیه» دانسته که نادرست است.
ابوالفتوح رازی و الهی قمشهای واژه موردنظر را به «بتان» ترجمه نکردهاند که با توجه به کتابهای لغت، ترجمه هر دو مترجم قابل قبول است.
د. هیچیک از دو مترجم عبارت «رضیت لکم الإسلام دینا» را به صورت معادلی کاملا دقیق ترجمه نکردهاند؛ برای مثال، ابوالفتوح رازی در ترجمه عبارت مورد نظر، واژه «الإسلام» را به «مسلمانی دین» ترجمه کرده است؛ ولی از آنجا که خود این واژه در فارسی نیز کاربرد دارد، شایسته بود مترجم خود واژة «اسلام» را در ترجمه وارد مینمود،.
ترجمه ابوالفتوح رازی از واژه موردنظر صحیح است؛ ولی ترجمه آن به «خدا» توسط الهی قمشهای نادرست است.
در این میان، ترجمه ابوالفتوح رازی از واژه مورد نظر صحیح است؛ اما ترجمه الهی قمشهای از آن به «ساعت قیامت» نادرست است.