چکیده:
اهداف: بخش کشاورزی در ایران طی دهههای گذشته همواره با چالشهای جدی مواجه بوده است. ایجاد و توسعة صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی میتواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از ضایعات و افزایش ارزشافزودة محصولات کشاورزی باشد. در این راستا شناسایی چالشهای پیشروی این صنعت میتواند به تسهیل و توسعة آن کمک کند. شهرستان شبستر در استان آذربایجانشرقی، یکی از قطبهای کشاورزی ایران است که در چند سال اخیر با چالشهایی در حوزة صنایع تبدیلی و تکمیلی مواجه شده است. هدف این مقاله شناسایی و تبیین چالشهای پیشروی توسعة صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در شهرستان شبستر است.
روش: تحقیق از نوع کیفی است و از روش گراندد تئوری بهعنوان راهنمای جمعآوری و تحلیل دادهها و ارائة مدل استفاده شده است. جمعآوری دادهها از طریق مشاهدات میدانی و مصاحبههای عمیق با 43 نفر از کارشناسان و خبرگان نظری (اساتید دانشگاه) و تجربی (سازمان جهاد کشاورزی، سازمان صنعت، معدن و تجارت و شرکت شهرکهای صنعتی استان آذربایجانشرقی)، مدیران واحدهای تولیدی و کارآفرینان و کشاورزان نمونة شهرستان شبستر به صورت هدفمند و با روش گلولة برفی در قالب گروههای متمرکز کانونی انجام گرفت. دادههای گردآوریشده در قالب 88 مفهوم، 7 مقولة عمده و یک مقولة هستهای کدگذاری و تحلیل شدند.
یافتهها/ نتایج: نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد، صنایع تبدیلی و تکمیلی شهرستان شبستر با مشکلات متعدد از جمله مشکلات مرتبط با قوانین و مقررات، زیرساختها و فناوری، نهادی-اداری، اقتصادی- مالی، آموزش و نیروی انسانی، مدیریتی و کارآفرینی و همچنین وضعیت بازار همراه است. در نهایت نظریة زمینهای حاصل از پژوهش بر اساس ماهیت مقولههای محوری و روابط نهفته بین آنها در قالب مدل پارادایمی شکل گرفت. همچنین، پیشنهادهایی در جهت رفع موانع و مشکلات این صنایع با تاکید بر شرایط شهرستان ارائه شده است که میتواند مورد توجه برنامهریزان و مسئولان قرار گیرد.