چکیده:
یکی از مباحث مهم و اساسی دربارۀ داعش این است که بهرغم مخالفتهای جهانی و حملات نظامیِ همهجانبه تحت ائتلافهای دو، سه یا چندگانه علیه داعش، چگونه این گروه تروریستی تا سال 2017 میلادی همچنان ماندگار بوده است. در پاسخ، این مقاله مجموعۀ مؤلفههای متعددی را در ماندگاری این گروه دخیل میداند که در دو سطح درونی و بیرونی تقسیمبندی شدهاند. در سطح درونی عوامل «عامل گفتمانی مؤثر در ماندگاری داعش»، «بهرهبرداری از نارضایتیهای سیاسی ـ اجتماعی»، «توانمندیهای اقتصادی ـ مالی»، «ترس و وحشت» و «تبلیغات» قابل ذکرند و در سطح بیرونی نیز «حمایت قدرتهای بینالمللی»، «تلاش برای توازن قدرت در منطقه»، «امنیت اسرائیل و درگیرسازی جبهۀ مقاومت»، به عنوان شاخصهای مؤثر در ماندگاری این گروه برآورد میشوند. این متغیرها به صورتی بسیار پیچیده و موزون باعث شدهاند تا داعش بهرغم تمام تلاش قدرتهای همسو که برای سرکوب آن میکوشیدند، سالها دوام بیاورد و خسارتهای غیرقابل جبرانی را بر کشورهای عراق و سوریه تحمیل کند و بهعنوان یک تهدید بینالمللی همچنان موجود باشد. چارچوب نظری این پژوهش، اسلام سیاسی و روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانهای و اسنادی است.
خلاصه ماشینی:
بـه عبارتـي ديگـر، «اسـلام سياسـي گفتمانـي اسـت کـه هويـت اســلامي را در کانــون عمــل سياســي قــرار مي دهــد و در گفتمــان اســلام سياســي ، اســلام بــه دال برتــر تبديــل مي شــود» (بهروزلــک ، ١٣٨۵: ۵٠) بنابرايــن ، مي توانيــم بگوييــم کــه گفتمـان اسـلام سياسـي ، در پـي اسـتقرار حکومـت اسـلامي مبتنـي بـر قوانيـن ، دسـتورات و ارزش هـاي اسـلامي اسـت کـه نـه تنهـا بـا بـه قـدرت رسـاندن انسـان هاي صالـح و شايسـته بـر مناصـب حکومتـي ، هويـت از دسـت رفتـۀ امـت اسـلامي را برميگردانـد، بلکـه الگويـي موفـق از حکومـت داري اسـلامي ارائـه ميکنـد؛ ليکـن هماننـد ديـن مبيـن اسـلام کـه فرقـه ، نحلـه و گروه هـاي متعـدد و چـه بسـا متعـارض در آن ظاهـر شـده اند، ايـن مفهـوم گفتمانـي نيــز بــا برداشــت هاي هرمنوتيکــي بســيار زاويــه داري روبــه رو شــده اســت .
امـا بـه هـر روي ، بـا توجـه بـه اينکـه داعـش بـه صـورت علنـي و لفظـي پيگيـر گفتمـان اسـلامي سياسـي اسـت و حتـي حکومـت اسـلامي تشـکيل داد، در ايـن مقالـه ، مفهـوم اسـلام سياســي مدّنظــر قــرار ميگيــرد، ضمــن اينکــه بــه عوامــل و مؤلفه هايــي هميــار نيــز کــه در ظهــور و مانايــي ايــن گــروه دخيــل بوده انــد، توجــه خواهيــم داشــت .
مؤلفه هــاي مؤثــر بــر مانايــي داعــش بايــد در دو ســطح «عوامــل درونــي » و «عوامــل بيرونـي » بـرآورد شـوند تـا بتوانيـم اجمـاع يکدسـتي از مانايـي ايـن گـروه ارائـه کنيـم کـه بديـن منظــور و بــه صــورت دســته بندي ، در ادامــه تشــريح مي شــوند: الف ) عوامل دروني مؤثر بر مانايي داعش عوامــل متعــددي در درون ســرزمين هاي تحــت اشــغال داعــش قابــل ذکرنــد کــه بــر مانايــي ايــن گــروه مؤثــر بوده انــد.