چکیده:
مبحث توسعه همیشه نکته مورد توجه مردم به ویژه در تاریخ معاصر بوده است. نگاه تاریخی به مقوله توسعه یکی از رویکردهای صاحبان دغدغه در این خصوص بوده است. ما نیز در اینجا با این دغدغه و با این رویکرد و به روش توصیفی و تحلیلی بدان پرداخته و تلاش کرده ایم تا به گونه ای تطبیقی و مقایسه ای پاسخهائی برای سوالات مربوط به علل تاریخی توسعه نیافتگی در حوزه تجارت ارائه نمائیم. پیشرفت و توسعه در هرجائی ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ توسعه آنجا داشته است. صفویان همزمان باشروع توسعه در اروپا به قدرت رسیدند و تلاشهائی برای احیاء اقتدار کهن ایران از سوی آنها صورت گرفت. آنها به دلایل نظامی و سیاسی مَقدم اروپائیان را در ایران گرامی داشتند. اما هیچگاه آنها را در زمینه های مختلف توسعه به خصوص برخورداری از فرهنگ مادی توسعه مورد توجه قرار ندادند. ایرانیان در عرصه تجارت و لوازم آن نظیر راه های آبی و خشکی، پول، دریانوردی و آزادی تجاری و تشکیل شرکتهای بزرگ تجاری، اروپائیان را الگوی خود قرار ندادند. بی تردید ابتدا لازم بود فرهنگ توسعه از سوی حاکمیت صفوی مورد پذیرش قرار گیرد و سپس در جامعه ایجاد و تقویت گردد. اما این اتفاق هرگز نیفتاد و ایران صفوی هرگز گام در راه توسعه نگذاشت چراکه نه تنها این فرهنگ را در خود نداشت بلکه حتی علی رغم ارتباط گسترده ای که با اروپا و اروپائیان برقرار ساخته بود اقتباس صحیحی از آنها ننمود. در این مقاله سعی شده است تا فرهنگ مادی توسعه در اروپای معاصر صفویان بررسی و آن با وضعیت موجود در ایران عصر صفوی مقایسه گردد.
خلاصه ماشینی:
بررسي تطبيقي فرهنگ مادي توسعه در ايران و اروپا در دوره صفويه (با تاکيد بر تجارت ) 1 دکتر عليرضا کريمي تاريخ دريافت : ٩٥/٠٥/٢٨ تاريخ پذيرش : ٩٥/٠٨/٠١ چکيده مبحث توسعه هميشه نکته مورد توجه مردم به ويژه در تاريخ معاصر بوده است .
اما اين اتفاق هرگز نيفتاد و ايران صفوي هرگز گام در راه توسعه نگذاشت چراکه نه تنها اين فرهنگ را در خود نداشت بلکه حتي علي رغم ارتباط گسترده اي که با اروپا و اروپائيان برقرار ساخته بود اقتباس صحيحي از آنها ننمود.
در اين مقاله سعي شده است تا فرهنگ مادي توسعه در اروپاي معاصر صفويان بررسي و آن با وضعيت موجود در ايران عصر صفوي مقايسه گردد.
شاهان صـفويه بـه ويژه شاه عباس اول علاوه بر تامين امنيت مورد نياز خود ظاهرا مشتاق مديريت توسعه ايـران بودنـد.
به هر حال در اين تحقيق تلاش شده است تا يکي از جنبه هـاي فرهنگ مادي توسعه در ايران و اروپا به طور مقايسه اي مورد بررسي و تفاوتها و تشابهات آنهـا مـورد ارزيابي قرار گيرد.
امـا در مقابـل بسـياري از ارزشـهاي مسـلمين مـورد اقتبـاس اروپائيان قرار گرفت و آنها نه تنها علوم مسلمين را از اين راه اخذ نمودند بلکه به بسياري از قابليتهاي مادي مسلمين نيز شناخت پيدا کردند.
شاه عباس صفوي بـه آنهـا ابريشـم خام ميداد تا آنها براي او و نيز خودشان تجارت کنند.
31 Edmund, Herzig, (1992), the volum of Iranian raw silk exports in Safavied period, Jr. Iranian Studies, vol 24, p6.