چکیده:
روش «اعطای بینش» یکی از روش های مهم و موثر تربیتی است که در کتب تربیت اسلامی موردتوجه و تاکید قرار گفته است و ازآنجا که قرآن برای تربیت و هدایت انسان نازل شده، در آیات متعددی، علل و عوامل کسب بصیرت و پیامدهای آن نیز تبیین شده است. این پژوهش، پس از نقد و تحلیل آیات مربوطه و تبیین کیفیت اعطای بینش توسط آیات، به دنبال بررسی و تبیین تاثیرات روش «اعطای بینش» در قرآن، در دو محور «نظام هستی» و «دنیا» ، با تکیه بر تفاسیر امامیه است. این روش می تواند به انسان، فهم عمیق و گسترده ای درباره ی قوانین جهان هستی ارائه دهد تا انسان در پرتو آن، به یک زندگی ایده آل و مطلوب و موردنظر آموزه های دینی دست یابد. از میان این بینش ها می توان به خدا را شاهد و ناظر اعمال دانستن؛ تمام هستی را تحت احاطه ی او دیدن و همه ی موجودات را مستفیض به فیض رحمت الهی دانستن؛ درک ویژگی های دنیای ممدوح و مذموم و حدود و ثغور استفاده از آن اشاره کرد. بینش و بصیرت به دست آمده از این آیات، به همراه ایمان و عمل، راه رسیدن به سعادت و خوشبختی را هموار می کند.
خلاصه ماشینی:
اعطای بینش دربارهی «نظام هستی» و «دنیا»، چه تأثیرات تربیتی در زندگی انسان به دنبال خواهد داشت؟ پیشینهی تحقیق ازآنجاکه این پژوهش، دربارهی یکی از روشهای تربیت اسلامی است، طبیعتاً در کتب تخصصی مربوط به روشهای تربیت اسلامی (البته بدون احصاء همهی آیات و آثار تربیتی آنها) مطرح شده است؛ ازجمله: نگاهی دوباره به تربیت اسلامی اثر خسرو باقری؛ روشهای تربیتی در داستانهای قرآن تألیف حمید محمدقاسمی و غیره؛ که ما نیز در این پژوهش به برخی از آنها استناد کردهایم.
صفت رحمت یکی از صفات جمالیهی خداوند بوده و خداوند آن را بر خود واجب کرده است (انعام، 12و 52) و فرموده است «وَ رَحمَتِی وَسِعَت کُلَّ شَیء» (اعراف، 156؛ غافر، 7)؛ رحمتم آنچنان وسیع و گسترده است که شامل تمام موجودات جهان هستی میشود؛ و خزائن رحمت، تنها نزد اوست: «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ» (ص، 9) و از آنجا که واژهی «رحم» بیش از 500 بار در قرآن بکار رفته است، قطعاً نتایج تربیتی زیادی نیز به همراه دارد که پرداختن به همهی آنها در این پژوهش نمیگنجد و لذا به برخی از آنها در دو بخش «مرحومان (مشمولان) رحمت الهی» و «محرومان از رحمت الهی» اشاره میکنیم: مرحومان به رحمت الهی علاوه بر اینکه خداوند رحمت را بر خود واجب کرده و آن را چنان گسترده است که همهچیز را شامل میشود، گاهی نیز آن را بهعنوان فلسفهی آفرینش معرفی فرموده است: «إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُ» (هود،119) یعنی برای رحمت ایشان را آفرید.