چکیده:
خودانگیزشی، نیرویی اکتسابی است که انسان با دستیابی به آن، بدون اثرپذیری از چالشها یا مشوقهای بیرونی، می تواند خود را به انجام یا اجتناب از کاری مکلف کند. قرآن و نهج البلاغه، دستیابی به چنین نیروی عظیمی را برای رسیدن انسان به کمالی که خداوند برای او در نظر گرفته است، ضروری می دانند و راهکارهای عملی ای برای رسیدن به خودانگیزشی بیان کرده اند که هریک می تواند عامل ایجاد یا تقویت خودانگیزشی در انسان باشد. اولین عامل، اعتقاد به حب خداوند نسبت به مخلوقات است که توجه به تجلیات آن، انسان را در این مسیر یاری می دهد. عامل دوم، هدفمندی است که در ایجاد و دوام خودانگیزشی نقش اساسی دارد. عامل سوم، تربیت نفس بعنوان عاملی موثر در کنترل خواستهای نفسانی به منظور رسیدن به خودانگیزشی است. عامل چهارم، داشتن نگرش پندپذیر و عبرت آموز در زندگی و آخرین عامل، الگوپذیری مناسب در راستای هدف اصلی زندگی است. در این مقاله سعی شده بر اساس آیات و روایات و با تاکید بر سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه، این عوامل، شناسایی و تجزیه تحلیل شوند.
خلاصه ماشینی:
(businessdictionary) خودانگیزشی، متشکل از دو واژه ی "خود" و "انگیزش" است که برای یافتن معنای آن در قرآن و نهج البلاغه و نیز واژگانی که تا حدّی بر معنای آن انطباق دارند، ابتدا این واژه را بصورت جزء به جزء بررسی می کنیم: 2-1 "خود" انسان دارای دو بعد مادی(جسم) و معنوی(روح) است، هدف آفرینش انسان، رسیدن به تکامل به منظور عبودیت خداوند است.
(مارشال ریو،1395: 5/197) خداوند در قرآن کریم خود را با صفات گوناگونی معرفی کرده است که مهربان بودن او از بارزترین آنهاست که در ابتدای صدوسیزده سوره از قرآن آمده است و پیامبران از جمله حضرت ابراهیم(ص)، برای درک بهتر این محبت از جانب خداوند، تجلی این صفات برای انسان را در قرآن بیان کرده اند: اولین نشانه محبت خداوند نسبت به انسان، هستی و موجودیت انسان است و اینکه خداوند فرصت رشد و تعالی را با بخشیدن حیات، در اختیار او نهاده است از اینرو در اولین آیه نازل شده به پیامبر(ص) می فرماید:«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَق»(علق،1) بخوان به نام پروردگارت كه آفريد) و سپس با بیان مراحل آفرینش انسان از خاک و نطفه تا هنگام تولد و نیز خلقت هستی و سایر موجودات برای انسان،«،وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ»( نحل،5) و چارپايان را براى شما آفريد: در آنها براى شما [وسيله] گرمى و سودهايى است، و از آنها مىخوريد) هم انسان را متوجه ضعف خود در برابر خداوند می کند تا از غرور بیجای انسان در برابر خداوند جلوگیری کند که مانع تعالی اوست و هم او را متوجه حکمت و محبت خود نسبت به بندگان می کند تا بوسیله این محبت، تبعیت از فرمان های الهی که به نفع خود انسانهاست برایشان آسان تر شود.