چکیده:
هدف از نگارش مقاله حاضر، شناسایی اصول و روش های تربیتی مبتنی بر حکمت از منظر قرآن و روایات است. بر این اساس در بخش اول مقاله با بررسی آیات قرآن و روایات ائمه معصومین علیهم السلام، دیدگاه اسلام در مورد حکمت تبیین شده است، سپس اصول و روش های تربیتی بر اساس آموزه های اسلامی استخراج شده اند. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی– توصیفی است که بر اساس بررسی اسناد و مدارک صورت گرفته است و داده های مربوط از قرآن کریم و کتب معتبر روایی استخراج شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شیوه تحلیل کیفی و تحلیل محتوای استقرایی- قیاسی استفاده شده است. یافته ها و نتایج پژوهش حاکی از آن است که دو اصل عقلانیت وحیانی و عمل به مقتضیات حکمت به عنوان اصول کلی مطرح در حکمت می باشند و روش های تربیتی بصیرت دهی، علم آموزی، تذکر، تجربه اندوزی و عبرت آموزی متناظر با اصل عقلانیت وحیانی و روش های اقدام بهنگام، اتقان و استحکام در عمل و رویکرد اجتنابی متناظر با اصل عمل به مقتضیات حکمت بر اساس آموزه های اسلامی استخراج شدند
خلاصه ماشینی:
Key words: principles, method, wisdom, education, Islam مقدمه نگاهی به آموزههای اسلامی نشان میدهد که مقولهی تربیت با مفهوم حکمت مرتبط است، بهگونهای که در سیرهی انبیا و آیات مرتبط با آن بدان اشارهشده است؛ بهعنوانمثال بهکارگیری روش حکمت در امر هدایت و تربیت انسانها، یکی از شیوههای ارزشمندی است که قرآن کریم، در کنار موعظه و مجادله، به آن توجه کرده و از پیامبر اکرم خواسته است که مردم را بهوسیلهی حکمت، بهسوی خدا دعوت کند: «ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَن» (نحل، 125)؛ مردمان را به راه خداى خود، با حكمت و دانايى و با وعظ نيكو، فرا بخوان و (چون كار به مجادله كشد) با آنان، به بهترين گونه، مجادله و گفتگو كن.
مبتنی بر وحی الهی و متکی بر عقل و منطق و استدلال وحی، صرفاً راهی برای شناخت و طریقی برای دستیابی به علم نیست، بلکه خود، همان علمی است که از آن به نور تعبیر میشود و جایگاه آن قلب است (علمالهدی، 1388، ص 102)؛ ازاینرو، آیتالله جوادی آملی، آموزش حکمت را، آموختن علومی میداند که جز از طریق وحی به آن دسترسی نیست و از اهداف رسالت پیامبر گرامی است و در آیهی 13 سورهی اسرا به این نکته اشارهشده است كه احكام آسمانى، در عين اينكه از وحى الهى سرچشمه مىگيرد، با ترازوى عقل نيز، کاملاً قابلسنجش و قابلدرک است (جوادی آملی، 1378،ج3 ص 61).