چکیده:
هدف این نوشتار تبیین مداخلۀ روسیه در بحران سوریه از منظر ژئوپلیتیک است. مداخلۀ مسکو در بحران سوریه همزمان با آغاز بحران شکل گرفت. صرف نظر از مواضع ابتدایی دمیتری مدودیف، در دورههای دیگر، خط مشی روسیه در برابر آن بحران بهنفع دولت اسد بود. حمایت مسکو از دولت سوریه در ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و رسانهای انجام شد. مهمترین بعد کمک روسیه در این بحران به ورود مستقیم واحدهای نیروی هوایی و دریایی روسیه در آن در اواخر تابستان 2015 باز میگشت. در تأثیر این کمکها موازنۀ نیروها به سود ارتش و نیروهای امنیتی سوریه تغییر کرد و آنها توانستند بخش شایان توجهی از مناطق را از کنترل مخالفان و افراطگرایان خارج کنند. پرسش نوشتار این است که چرا روسیه در بحران سوریه مداخله کرد، در حالی که تا پیش از آن مسکو در هیچ یک از بحرانهای خارج از قلمرو اتحاد شوروی مداخله نکرده بود؟ فرضیۀ نوشتار این است که مجموعهای از الزامهای ژئوپلیتیکی موجب شد که روسیه در این بحران مداخله و از دولت اسد حمایت کند. برای سنجش این فرضیه از مدلی بهره گرفتیم که از سه مفهوم «ویژگی ژئوپلیتیکی»، «قلمروسازی ژئوپلیتیک»، «گذار ژئوپلیتیکی» گرفته شده است. موارد یادشده الزامهای ژئوپلیتیک را در پی داشته است که روسیه را به مداخله در این بحران برانگیخت. این الزامها، جلوگیری از تداوم عقبنشینی روسیه از غرب، مقابله با تروریسم، افراطگرایی و تجزیهطلبی، حفظ قلمرو نفوذ، حفظ توازن منطقهای و حفظ ثبات منطقهای هستند.
خلاصه ماشینی:
ايـن بحـران نـه تنهـا صحنۀ برخورد مخالفان دولت و افراط گرايان با دولت سـوريه اسـت ، بلکـه بـه صـحنۀ رقابـت ژئوپليتيکي قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي نيز تبديل شده است .
(Hafez Nia, 2006: 143) از ويژگيهاي دورة گـذار ژئـوپليتيکي ايـن اسـت کـه فراينـد کنتـرل و نظـارت ( هـم در سطح هاي منطقه اي و هم در سطح جهاني ) بر رفتار ژئـوپليتيکي دولـت هـا محـدود مـي شـود؛ سيستم به سوي جنگ و بحران مي رود و سرانجام امر نظام (خواه جهـاني يـا منطقـه اي) رو بـه قطبي شدن مي رود؛ بنابراين دسته بندي ها و بلوکبندي هـايي ظهـور مـي کننـد.
همچنين وجود پايگاه هاي نظـامي روسـيه در سـوريه و همراهـي و اتحاد دولت سوريه با روسيه ، اين کشور را به يکي از حـوزه هـاي فضـايي قلمـرو ژئـوپليتيکي روسيه تبديل ساخته است .
به بيان ديگر، اهميت ايـن ويژگـيهـا بـه درجـه اي است که در وضعيت گذار ژئوپليتيک در خاورميانه و جنگ داخلي در سوريه ، روسـيه خـود را ناگزير به مداخله در اين بحران يافته اسـت .
الزام هاي ژئوپليتيک روسيه در مداخله در بحران سوريه منظور از مداخلۀ روسيه در بحران سوريه همـۀ اقـدام هـايي اسـت کـه روسـيه بـراي حفـظ و قدرت گرفتن دولت و ارتش سوريه در رويارويي با مخالفان و افراط گرايان و حملات احتمـالي رقباي منطقه اي و بين المللي انجام داد.
اما مقابله با تروريسم و افراط گرايي در سوريه يکي ديگر از الزام هاي ژئوپليتيـک روسـيه را نيز تأمين مي کند و آن مقابله با جداييطلبي در روسيه است .