چکیده:
این مقاله مستند به پژوهشی است که با هدف بررسی و تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی به انجام رسیده است . بدین منظور مفهوم هویت سیاسی را محور بررسی قرار داده و تغییر و تحول معنایی آن را ابتدا در گستره ی نظام معنایی گفتمان کلان انقلاب اسلامی و سپس در دو گفتمان اصلاحات و محافظه کاردر قالب تحلیل درون متنی و بینا متنی با تکیه بر نظریه ی گفتمان و روش تحلیل انتقادی گفتمان در شش مقطع مهم تاریخی و تأثیر گذار این دوران بررسی کرده ایم. سپس درقالب تحلیل برون متنی به بررسی زمینههای تاریخی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هر دوران پرداخته ایم .این تحلیل و تبیین در پایان، انواعی از تیپولوژی نهایی در خصوص موضوع را پیش روی ما گشوده است ؛ که عمده ترین آنها عبارتند از : هویت سیاسی مطلوب سوژه قانون گرای آزادی خواه، سوژه دموکراسی طلب استبداد گریز، سوژه مذهب مدار عدالت خواه ، سوژه تکلیف مدار انقلابی ، سوژه مردم گرای خشونت ستیز ، سوژه ی اعتدال گرای منتقد و حق طلب.
خلاصه ماشینی:
1 ـ گفتمان انقلاب اسلامی در چه بستر یا منظومه معنایی شکل گرفت و بهطورکلی خود بسترساز کدام منظومه معنایی بود؟ 2 ـ نقش انسان در پیدایش این گفتمان تا چه حدی و چگونه است؟ 3 ـ جریان قدرت و زبان چگونه در بستر منظومه معنایی این گفتمان بر یکدیگر تأثیر میگذارند و تجلی آن در ارتباط با هویت سیاسی مطلوب سوژه در گفتارهای سیاسی و مطبوعاتی و سخنرانیهای عمده سه رئیسجمهور اخیر ایران چگونه است؟ اهداف تحقیق هدف اصلی در این پژوهش کشف و شناخت الگوهای هویت سیاسی مطلوب برآمده از گفتمانها و بازنمایی آنها در متون، سخنرانیها و گفتارهای سیاسی عمده در گفتمان کلان انقلاب اسلامی ایران، بهخصوص در نقاط عطف تاریخی مثل ظهور و افول خرده گفتمانهای محافظهکار و اصلاحطلب در سپهر سیاسی ایران پس از انقلاب اسلامی بود که در این پژوهش در بخش یافتهها نمونههای تطبیقی هویت سیاسی مطلوب و تحولات معنایی آن در کل دوران مورد بررسی عینیت یافت.
در تکمیل باید گفت: مدل نظری این پژوهش بررسی و ارتباط متغیرها درباره تأثیر یا تأثیراتشان بر هویت و صورتبندی هویت سیاسی مطلوب را نشان میدهد و تحولات معنایی آن را در گفتار سیاسی برآمده از گفتمان انقلاب اسلامی سال 57 ایران و خرده گفتمانهای اصلاحطلب و محافظهکار بهخصوص با تأکید بر دوره تاریخی خرداد 76 تا خرداد 92 در تحلیل سخنرانیهای عمده سه رئیسجمهور اخیر ایران عیان میسازد.