چکیده:
در نظام بینالمللی در مواردی دولتها بدون کمک سایر دولتها قادر به نقض تعهدات بینالمللی خود نیستند. لذا در نقض یک تعهد بینالمللی، با دولت مباشر و دولت معاون روبرو هستیم. از طرف دیگر، مبنای طرح مسئولیت بینالمللی دولت ناشی از فعل متخلفانه بینالمللی 2001 بر مسئولیت مستقل استوار است. سوال این است که مسئولیت دولت معاون در این طرح بر چه مبنایی استوار است؟ در صورت احراز مسئولیت دولت معاون، وی به چه میزان در جبران خسارت زیاندیده سهیم خواهد بود؟ پاسخ ما این است که به اعتقاد کمیسیون حقوق بینالملل، حقوق بینالملل معاصر قاعده عام معاونت را پذیرفته است. در ماده 16 طرح، این قاعده اولیه از سوی کمیسیون با شرایطی در میان قواعد ثانویه تدوین شد. علیرغم تلاش ارزشمند کمیسیون حقوق بینالملل، از یک طرف شرط تعهدات بینالمللی مشترک میان دولت معاون و دولت مباشر مانع از عمومیت قاعده شده و از سوی دیگر مسئله نتایج حقوقی این نوع مسئولیت و توزیع مسئولیت میان دولت مباشر و معاون در طرح و تفاسیر کمیسیون حقوق بینالملل مبهم باقی مانده است.
خلاصه ماشینی:
علیرغم تلاش ارزشمند کمیسیون حقـوق بـین الملـل ، از یـک طـرف شـرط تعهدات بین المللی مشترک میان دولت معـاون و دولـت مباشـر مـانع از عمومیـت قاعده شده و از سوی دیگر مسـئله نتـایج حقـوقی ایـن نـوع مسـئولیت و توزیـع مسئولیت میان دولت مباشر و معاون در طرح و تفاسیر کمیسیون حقوق بین الملـل مبهم باقی مانده است .
در این مقاله قصد داریم ، قاعده معاونت مندرج در ماده ١٦ را تحلیل کرده ، ضـمن بررسی شرایط مطرح در ماده ١٦، به این سؤال پاسخ دهیم که مسئولیت دولت معاون از چه نوع است ، مستقل یا تضامنی؟ در جبران خسارت وارده به زیان دیده ، دولـت معـاون به چه میزان سهیم خواهد بود؟ برای پاسخ به این سؤال ها بعد از بررسی معنـا و مفهـوم معاونت و سابقه موضوع در فعالیت های کمیسیون حقوق بـین الملـل ، مـاده ١٦ طـرح را مورد تحلیل قرار داده و سپس به نتایج معاونت خواهیم پرداخت .
از مطالعه محتوای دو ماده روشن می شود که بر اساس ماده ٢٧ معاونت خود یـک فعل متخلفانه بین المللی محسوب مـی شـود و منجـر بـه مسـئولیت بـین المللـی دولـت کمک کننده خواهد شد، حتی اگر کمک و مساعدت به تنهایی نقض یک تعهد بین المللی نباشد؛ اما ماده ٢٨ مسئولیت ناشی از فعل غیر را بیان میکرد، یعنی همان چیزی که آگـو از آن تحت عنوان «انتساب مسئولیت » یا «مسئولیت غیر مستقیم » یاد میکرد.