چکیده:
اهداف و زمینهها: پیوندهای روستایی ـ شهری در اقتصاد محلی و نحوه معیشت تعداد کثیری از ساکنان سکونتگاههای روستایی، نقش مهمی را ایفا نموده و این خود ضروری میسازد که در جهت مطالعه و بررسی دقیقتر این پیوندها و عملکرد آنها و برنامهریزی مکانی ـ فضایی مبتنی بر آن، رهیافت « شبکه محلی» در مقیاس ناحیه و منظومه روستایی مدنظر قرار گیرد. شبکه محلی همچون یک رهیافت کارآمد، پویایی عملکردی را در بررسی دقیقتر سطوح زیرین شبکه منطقهای سبب گردیده و در بررسی و تحلیل جریانها و پیوندهای روستایی ـ شهری در منظومههای روستایی و مابین آنها بسیار راهگشاست.
در این مقاله ناحیه گمیشان بهعنوان نمونه مطالعه با رهیافت شبکه محلی انتخاب گردیده تا از این طریق امکانپذیری شکلگیری شبکه محلی در ناحیه گمیشان مبتنی بر پیوندهای روستایی ـ شهری موردمطالعه و بررسی قرار گیرد.
روششناسی: این تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش تحلیلی ـ توصیفی بوده و حجم نمونه آن تمامی 29 سکونتگاه روستایی شهرستان گمیشان را در برمیگیرد. جهت بررسی شبکه محلی در محدوده مورد مطالعه، بر اساس نتایج حاصل از میانگین وزنی معیارهای بهدستآمده در تحلیل پیوندهای روستایی ـ شهری به روش شاخص مرکزیت و همچنین رتبهبندی آنها بر اساس امتیازات وزنی بهدستآمده با تشکیل ماتریس ارتباطی بر اساس جریانات اصلی بین روستاها و همچنین شهرهای مجاور، با نرمافزارهای Ucinet 6.658 و NetDraw 2.154 و نرمافزار تحلیل شبکه Gephi 8 اقدام گردید.
نتیجهگیری: نتایج نشان میدهد که اندازه تراکم شبکه محلی سکونتگاههای ناحیه گمیشان در این تحقیق برابر با 58/0هست . با توجه نسبتا نزدیک به میانه ( 5/0 ) میتوان متصور شد که این شبکه ، دارای تراکم کمتری و یا متوسطی است. ازاینرو دارای معیارها و شاخصهای مشترکی هستند و آنها که به لحاظ معیار و شاخص مشابه هستند ، ارتباط بیشتری باهم برقرار کردهاند. ضریب خوشهبندی حاصل برابر با 322/0 ، که نسبتا متوسط ( پایینتر از 5/0)که نشاندهنده تمایل متوسط سکونتگاهها برای تشکیل 3 منظومه روستایی در شبکه محلی است.