چکیده:
در اواخر قرن سوم هجری ابوسعید جنّابی با بهرهگیری از عقاید اسماعیلیان قرمطی، دولت قرمطیان را در بحرین تاسیس کرد. این دولت به دلیل اختلافات مذهبی که با حکومتهای همجوار داشت اغلب با دستگاه خلافت عباسی و اهل سنت در کشمکش بود. حاکمان قرمطی بحرین با بهرهگیری از نیروی ایمان پیروانشان در صدد دستیابی به اهداف خود بودند. آنان معتقد بودند با ظهور قائم منتظرشان، اسلام منسوخ خواهد شد و با پایداری در نبرد تلاش میکردند زمینه ظهور او را فراهم سازند. بعلاوه پیروی از روشهای جنگی منحصر به فرد و مبتنی بر سبکهای ابداعیشان اسباب موفقیت بیشتر آنها را فراهم میساخت. مساله اصلی پژوهش حاضر بررسی شیوهها و تاکتیکهای جنگی قرمطیان با توجه به عقاید منجیگرایانه آنها می باشد. سوال اصلی آن است که قرمطیان بحرین برای وصول به موفقیت در میدان نبرد از چه روشهایی استفاده میکردند؟ که در پاسخ باید گفت یافتههای این پژوهش حکایت از آن دارد که آشنایی قرامطه با شیوهها و تاکتیکهای نظامی از یکسو و به کارگیری درست و موثر آن تاکتیکها در پیروزیهایشان تاثیر بسزائی داشته است. از سوی دیگر، در بررسی شیوههای جنگی قرمطیان به این نتیجه میرسیم که آنان در مقابله با دشمنان خود به شیوهها و تاکتیکهای رزمی معاصر خود آشنا بودند. آنها در نبردها شیوه مناسب شرایط اقلیمی وجغرافیایی محل نبرد را در نظر میگرفتند، بنابراین در تصرف مناطق ساحلی از فنون دریایی و در مناطق کوهستانی و بیابانی، از شیوه استتار یا کمین و تعقیب و گریز که مناسب آن مناطق بود، بهره میبردند.
At the end of the third century of the Hijra، using the Qarmati-Ismaili beliefs، Abu Sa'id al-Jannabi established the Qarmatian state in Bahrain. This state was often confronted with the Abbasid caliphate and Sunnis due to religious disputes with neighboring states. The Qarmatian rulers of Bahrain sought to achieve their goals by utilizing the power of their followers' faith. They believed that with the advent of their long-awaited Qa'im، Islam would become obsolete. They strived to provide the basis for his emergence by being enduring in battles. Moreover، the pursuit of unique warfare techniques that drew on their inventive styles provided them with more success. The main objective of the present study is to investigate the Qarmatian warfare practices and tactics given their saviorist beliefs. The main question is، what methods did the Qarmatians of Bahrain use to achieve success in battlefields? The findings of this study indicate that the familiarity of Qarmatian with military practices and tactics، on the one hand، and the proper use of these tactics had a profound positive effect on their victories. On the other hand، by examining the Qarmatian warfare techniques، it is concluded that they were familiar with their contemporary combat methods and tactics in confronting their enemies. They considered the right methodology taking the climatic and geographical conditions of the battlefield into account، hence applying maritime techniques for the seizure of coastal areas and the camouflage or ambush in mountainous and desert areas.
خلاصه ماشینی:
او در ادامه این حملات مجددا در ذی الحجۀ ٣١٧ در زمان برگزاری حج به مکه حمله کرد و نیروهای تحت امر او شهر مکه و خانه خدا را غارت نمودند و ساکنان آن و حاجیان را به قتل رساندند و در مسجد الحرام و دیگر اماکن مقدس اعمال خشن بسیاری را مرتکب شدند و سرانجام حجرالأسود را از خانۀ کعبه کندند و به پایتخت جدید خود که در ابتدای همین سال در الأحساء/ لحساء ساخته بودند، انتقال دادند تا نشان دهند پایان دوره اسلام فرا رسیده است .
قرمطیان در این نبرد توانستند عباس بن عمرو غنوی فرمانده خلیفه را اسیر سازند؛ اما ابوسعید وی را به شرط رساندن پیامش به خلیفه معتضد آزاد ساخت و پیغامی برای خلیفه فرستاد که در بخشی از پیام خود روش های جنگی قرمطیان را به خلیفه گوشزد نمود و وی را اینگونه سرزنش کرد که : «برای چه با فرستادن سپاهیان به جنگ من ، هیبت خود را میشکنی، مردان خویش از دست میدهی، چشم آز دشمنان به سوی خود میکشانی، من مردی بیابانی هستم که نه کشتزاری و نه آبادی دارم ، با سختی زندگانی خو کرده ام و برای سربلندی و زنده ماندن شمشیر می زنم » (مسکویه ، ١٣٧٩: ٥/ ١٢- ١٦).
همچنین قرمطیان از این مسأله کاملا آگاهی داشتند که لشکرکشی دستگاه خلافت به مناطق بیابانی به لحاظ اقتصادی نیز برای آن مقرون به صرفه نیست ، چرا که مناطق تحت سلطه قرمطیان عمدتا فاقد شهرهای بزرگ و یا کشاورزی و تجارت پر رونق بود و لشکرکشی به آن مناطق برای خلیفه جز تحمیل هزینه های جنگ دستاورد دیگری نداشت ، لذا بر مقاومت خود پای میفشردند.