چکیده:
طنزپردازی در گستره ادبیّات فارسی پیشینه¬ای دور و دراز دارد و در دوران معاصر نیز، از سوی برخی شخصیّت¬ها دنبال شده است. در این میان، ابوتراب جلّی در اشعار خود به طرزی هنرمندانه طنّازی کرده و از مشکلات اجتماعی سخن گفته است. همچنین، انتقادهای سیاسی، فرهنگی- اخلاقی و حتّی ادبی خود را در قالب طنز عرضه داشته است. طنز جلّی با توجّه به بسامد بالای مفاهیم انسانی و اجتماعی، در شمار آثار متعّهد قرار می¬گیرد. به این دلیل، در مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، محور طنزهای جلّی بررسی و تحلیل شده است. مهم¬ّترین نتایج تحقیق نشان می¬دهد که رویکردهای شاعر عبارت است از: نقد سیاسی، فرهنگی- اخلاقی، اجتماعی، و ادبی. شاعر با استفاده از داستان¬های تاریخی و دینی سعی کرده است مشکلات متعدّد مردم ایران را در زمان حکومت وقت با نگرشی انتقادی نشان دهد. این نقدها در غالب موارد تند و نیش¬دار به نظر می¬رسد.
خلاصه ماشینی:
نقد و بررسی محتوایی طنزهای ابوتراب جلّي حبیب حاجیپور 1 پرویندخت مشهور 2 چکیده طنزپردازی در گسترۀ ادبیّات فارسی پیشینهای دور و دراز دارد و در دوران معاصر نیز، از سوی برخی شخصیّتها دنبال شده است.
طنز به دلیل ماهیّتی که دارد، بیشتر در جوامعی نمود مییابد که نظام سیاسی آن، خودکامه است؛ چرا که امکان طرح مشکلات به طور صریح و بیپرده وجود ندارد و بهترین ابزار جهت تشریح دغدغههای مردمی، بهرهگیری از طنزی است که همراه با خنده و غیرمستقیم به بیان انتقادها بپردازد.
بـه روی هـم فتاده توی انبارکه تا امروز هم ماندهست مفتوحکه مانده ته به حالا تحت اقدام (همان: 200) 3-1-2- نقد دینستیزی حکومت وقت یکی از ترفندهای درخور تحسین جلّي در طنزپردازی، استفاده از داستانی تاریخی- دینی برای بیان انتقاد از مسائل سیاسی است.
(زرویی نصرآباد، 1390: 82) با این توضیح، به نظر میرسد جلّي در شعر زیر، به مصادرۀ منابع طبیعی شمال ایران از سوی حکومت وقت اشاره کرده است.
جلّي که هوشمندانه نسبت به این آفت فرهنگی آگاهی پیدا کرده است، در شعر زیر، به طرح این دغدغه میپردازد و با استفاده از شگرد وارونهگویی خطاب به خوانندگان سرودههای خود میگوید که ای برادر گرامی، اگر خواهان ارزش و احترام هستی و میخواهی مردم مطیع تو باشند و در هرجا حقّ تقدّم با تو باشد، پس همواره بکوش و با سر و صدا و نعرهزدن حرف بزن.
باید این نکته را در نظر داشت که زبان جلّي آمیخته به طنز و در مواردی کاملاً حندهدار است.