چکیده:
دوره صفویه از با شکوه ترین ادوار تاریخی ایران می باشد. قالی های به جای مانده از این دوره از زیباترین و نفیس ترین فرش های تاریخ هنر قالی ایران به شمار می رود. قالی هایی که در طرح و نقش جلوه هایی از هنر ایرانی را به نمایش می گذارد. در بین این قالی ها، قالی تصویری سنگشکو ، با نقوشی زیبا، که تداعی کنندة داستان ها و اسطوره های ادبیات غنایی(خسرو و شیرین، لیلی و مجنون) است، مشاهده می شود. در این پژوهش برآنیم که به بررسی نقشمایه های روایی ادبیات غنایی بر قالی تصویری دورة صفوی بپردازیم. از این رو این سوال مطرح می شود که نقشمایه های روایی ادبیات غنایی نسخ های مصور به چه صورت بر قالی تصویری دورة صفوی تجلی یافته است؟ پژوهش حاضر به شیوه ترکیبی توصیفی تحلیلی با رویکرد تطبیقی انجام گرفته است. در جهت دستیابی به اطلاعات و مطالعات از روش تحقیقات و مطالعات کتابخانه ای و مقالات سایت های معتبر اینترنتی و فیش برداری بهره گرفته شده است. برای دستیابی به هدف، چهار نگاره ( با موضوع آبتنی کردن شیرین و دیدار لیلی و مجنون) از خمسه نظامی دورة صفوی با قالی سنگشکو مورد مطالعه قرار داده شد. نتایج حاصله بیان گر این است که نقشمایه های قالی تصویری دورة صفوی با پیروی از نگاره های نسخ های ادبی باز نمایی کرده اند ولی در مواقعی به متن ادبی رجوع نموده و یا با بهره گیری از عناصر رایج در قالی آن دوره تغییراتی را در طرح قالی لحاظ نموده اند.
خلاصه ماشینی:
بازشناسی تطبیقی ادبیات غنایی بر قالی سنگشکو با تاکید بر نگاره های مصور خمسه نظامی در دورۀ صفوی (مطالعه موردی: دیدار لیلی و مجنون و آبتنی شیرین)* اکرم صادقی و صمد نجارپور جباری و میثم براری چکیده: دورة صفویه از با شکوهترین ادوار تاریخی ایران میباشد.
برای دستیابی به هدف، چهار نگاره ( با موضوع آبتنی کردن شیرین و دیدار لیلی و مجنون) از خمسه نظامی دورة صفوی با قالی سنگشکو مورد مطالعه قرار داده شد.
لذا برای رسیدن به نتیجه مطلوب دو نگاره با موضوع آبتنی شیرین و دو نگاره با موضوع دیدار لیلی و مجنون از مکاتب تبریزصفوی و شیراز انتخاب شده و با قالی تصویری سنگشکو مورد مطالعه قرار داده شد و سپس با استفاده از جدولهایی تطابق نگارههای ادبی نسخههای مصور و قالی دورة صفوی صورت پذیرفته است.
با طرح این سوأل که نقشمایههای روایی ادبیات غنایی نسخهای مصور به چه صورت بر قالی تصویری دورة صفوی تجلی یافته است؟ پیشینه پژوهش تاکنون در منابع معدودی به نقشمایههای ادبی و روایی قالی صفوی اشاراتی شده که معرفی میگردند؛ پوپ(1387) در کتاب خود تحت عنوان«سیری در هنر ایران» به معرفی ویژگیهای طرحهای برخی از فرشهای دورة صفوی و همچنین قالیهای سنگشکو میپردازد.
نگارههای "خسرو و آبتنی کردن شیرین" و " دیدار لیلی و مجنون" از سرودههای این مثنویست که اغلب، هنرمندان هر دوره و مکتب به تصویر سازی آن پرداختهاند، نگارههایی که در آن نقاش علاوه بر شرح تصویری موضوع ادبی در نگاره، به خلق و ایجاد فضای رویایی و طبیعتی زیبا دست میزند.