چکیده:
سیر تحولات در روابط ج.ا.ا و آمریکا حکایت از رویارویی و تقابل میان دو قدرت دارد. این پدیده، توجه صاحبنظران را بیش از گذشته به خود جلب کرده؛ بهگونهایکه طیفی از دیدگاهها شکل گرفته است: عدهای بر رویکرد هستیشناسانه و راهبردی بودن، و گروهی بر رویکرد رفتارشناسانه و تاکتیکی بودن این تقابل تاکید دارند. برایناساس، پرسش اساسی مقاله این است که تقابل آمریکا و ایران، هستیشناسانه و راهبردی است یا رفتارشناسانه و تاکتیکی؟
بررسی رویکردها، مولفهها و متغیرهای دخیل در دو فرضیه رقیب (رفتارشناسانه و تاکتیکی یا هستیشناسانه و راهبردی بودن تقابل ایران و آمریکا). نشان داد تضاد ارزش و ارائه الگوی مستقل توسعه و پیشرفت از سوی ایران اسلامی به کشورهای درحالتوسعه و فقیر، و استراتژی بنیادین آمریکا در منطقه، سبب چالش ذاتی آمریکا و ایران گردیده و سیاستها و تاکتیکهای آمریکا در این مواجهه به اقتضای اوضاع و احوال و شرایط، دچار تغییر و تحول شده است. ازاینرو تا زمانی که نمودهای سلطهگرایی در بینش و رفتار سیاست خارجی آمریکا در جهان مشاهده میشود و مهار ایران بهعنوان شاخصی از قدرت ایالات متحده آمریکا مطرح است، ضدآمریکاگرایی و استکبارستیزی نیز هویت ج.ا.ا را بازتولید میکند و این رویارویی تداوم خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
از این منظر، تا زمانی که نمودهای سلطهگرایی در بینش و رفتار سیاست خارجی آمریکا در جهان دیده میشود و مهار ایران بهعنوان شاخصی از قدرت ایالات متحدۀ آمریکا مطرح است، ضدآمریکاگرایی و استکبارستیزی نیز هویت ج.
ازاینرو، برای مقابله با این پدیده -که در هارتلند جهان کنونی واقع شده است- تاکتیکهایی چون حضور مستقیم، امضای قراردادها، موافقتنامههای امنیتی با متحدان و دوستان خود در منطقه، قومیتگرایی و تجزیهطلبی، تحریم اقتصادی، ترور کارگزاران اصلی انقلاب اسلامی، حملۀ مستقیم نظامی، تشویق و ترغیب عراق به هجوم نظامی به ایران، سیاست مهار، ترور دانشمندان هستهای، انحراف بیداری اسلامی و سرریز بحران به منطقۀ غرب آسیا از طریق ایجاد گروههای تکفیری نظیر داعش، و پشتیبانی همهجانبۀ آشکار و پنهان را تجربه کردند.
بهعبارتدقیقتر، چنانکه در متون متعلق به استراتژیستهای ایالات متحده کاملا مشهور است، آمریکا برای هموار کردن مسیر تفوق بینالمللی خود بهعنوان امپراتور جهان، تمام ملتهایی را که ذاتا ظرفیت رهبری منطقهای و جهان را در سابقۀ تاریخی خود دارند، از قدرت هماوردی با آمریکا محروم میکند و ایران در سابقه تاریخی و فرهنگ و هویت ملی خود، از چنین توان استراتژیکی برخوردار است و جغرافیایی هم که خداوند به این ملت مؤمن ارزانی داشته، این ظرفیت را دوچندان کرده است.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و پیشرفت و اقتدار علمی و فناوری بومی آن، و رشد بیداری اسلامی در منطقه و جهان سبب تنوع سیاستها و تاکتیکهای اعمالشده از سوی هیئت حاکمه آمریکا شده است که در یک جمعبندی کلی میتوان گفت: اگرچه سیاست خارجی آمریکا در برخی دورههای ریاست جمهوری این کشور از تغییراتی در ارتباط با ج.