چکیده:
این مقاله با رویکرد تحلیلی- تاریخی به بررسی محتوای دو روزنامه غیر حزبی (مستقل) کیهان و اطلاعات و نقش آنها در جریان ملی شدن صنعت نفت می-پردازد. دو روزنامه سراسری که به علت استمرار در انتشار و استقلال نسبی به علت اتکا به درآمد آگهیها از موثرترین رسانههای چاپی در تاریخ ایران معاصر بشمار میروند که از قدرت بالایی برای شکلدهی به افکار عمومی برخوردار بودهاند. در جریان ملی شدن صنعت نفت ایران، مطبوعات به عنوان نهاد رسانهای بیرقیب و سازنده افکار عمومی عمل میکردند. شواهد تاریخی حاکی است که در این دوره اغلب احزاب هر کدام دست به انتشار هفتهنامه یا روزنامهای میزدند تا اخبار و رویدادها را با توجه به چارچوب فکری و ایدئولوژیک خود منتشر کنند.</span><br /><span>در این پژوهش با توجه به پیشنه این دو روزنامه غیر حزبی، نحوه انتشار و بازتاب مطالب خبری و تحلیلی مربوط به ملی شدن صنعت نفت با بهرهگیری از روش تحلیل محتوای کمی بررسی می شود. جامعه آماری این تحقیق کلیه مطالب مربوط به مسائل ملی شدن نفت ایران در ماههای اسفند و فروردین سالهای 30-1329 در دوره نخست وزیری محمد مصدق را شامل میشود.یافته تحقیق نشان میدهد روزنامه اطلاعات، نسبت به روزنامه کیهان در چهار هفته قبل و بعد از روز (29 اسفند) ملی شدن صنعت نفت ایران، سوگیری مثبتتری در انتشار اخبار و رویدادها داشته است.</span>
خلاصه ماشینی:
برای این کار، ابتدا لازم است تا تاریخچۀ نفت ایران ، مروری مفهومی ـ تاریخی شود و پس از آن با آشنایی نحوه شکل گیری و اداره مطبوعات مورد بررسی ، اخبار منتشره مربوط به ملیشدن صنعت نفت ، بررسی و نتایج ، تجزیه و تحلیل شود که در پایان بتوانیم به نحوه انتشار اخبار مربوط به ملیشدن صنعت نفت در دو روزنامۀ کیهان و اطلاعات دست یابیم .
این نقش آفرینی چنان گسترده بود که در جریانات اسفند سال ١٣٢٩ مطبوعات با نقش چشمگیر خود در ساختن افکارعمومی برای باز پس گیری حیثیت ملی نقش بی بدیلی را ایفا کردند و دکتر محمد مصدق با پشتیبانی مردمی ، توانست در مقابل ابرقدرت جهان در آن روزها (یعنی کشور بریتانیا)، قد علم کند و با وجود فشارهای وارده از داخل و خارج ، روزی به یادمادنی برای ملت ایران و روزی خفت بار برای دولت انگلیس رقم بزند.
در اواخر دهه ١٩٤٠، جراید ایران و حتی مؤسساتی مانند روزنامۀ اطلاعات اغلب به این نکته اشاره می کردند که شرکت نفت ایران و انگلیس طی سال های متمادی تنها رقمی ناچیز-حدود ١٠٥ میلیون پوند-حق امتیاز به ایران پرداخت کرده ، یعنی شرکت برای هر یک تن نفتی که از ایران استخراج کرد و فروخت (پس از کسر کلیۀ هزینه ها) تقریبا دو لیره و کسری عایدی خالص داشته و فقط قریب به شش شیلینگ به ایران پرداخته است .