چکیده:
عید فطر جشنی است که مسلمانان پس از پایان ماه رمضان در روز اول شوال برگزار می کنند. این
روز در سراسر کشورهای اسلامی تعطیل رسمی است و مسلمانان این کشورها همراه مسلمانان
دیگر کشورهای جهان، این عید را با جشن و مراسم خاص دینی و عرفی برگزار میکنند. در این
روز، روزه حرام است و مسلمانان نماز عید به جای می آورند و زکات فطره را که واجب است،
میپردازند. در شهرها و روستاهای ایران مانند سایر کشورهای مسلمان جهان، عید فطر، مبارک و
فرخنده است و مردم با اقامة نماز عید و برپایی مراسم جشن و برگزاری شکرگزاری آداب و رسوم
خاص، این مناسبت را به نحو شایسته ای برگزار میکنند. این مقاله بر اساس مطالعات اسنادی و
کتابخانهای نگارش یافته است و به تاریخچه، چگونگی مراسم و مناسک، برگزاری نماز و پرداخت
فطریه و برخی رسوم مربوط به این عید فرخنده در فرهنگ مردم ایران پرداخته است. در پایان نیز
به برگزاری این عید مبارک در حوزه کشورهای اسلامی به طور مختصر اشاره شده است
خلاصه ماشینی:
عيد فطر در شهرها و روستاهاي ايران نيـز ماننـد سـاير کشـورهاي مسـلمان جهـان مبارک و فرخنده است و مردم با برپايي مراسم جشن و برگزاري آداب و رسوم خـاص ، اين مناسبت را به نحو شايسته برگزار ميکنند و با مراسم استقبال که غالبا در هفته آخـر ماه رمضان انجام مي گيرد، خود را براي برگزاري هر چه باشـکوه تـر ايـن جشـن آمـاده ميکنند.
در کنار اعمال عبـادي بـراي بزرگداشـت اين عيد برخي رسوم اجتماعي ميان مردم شهرها و روستاهاي کشـور حـاکم اسـت کـه نوعي همبستگي اجتماعي و متـأثر از ارزش هـاي دينـي اسـت ؛ از جملـه : غبـارروبي و شستشوي فرش مساجد در فرگ (محمدي، ١٣٨٥: ٨٧)، حضور در جايگـاه نمـاز عيـد مروري بر آداب عيد فطر در ميان مسلمانان ١٤٧ فطر (آرازا بايرام ) با لباس مرتب در ميان ترکمن ها (معطـوفي، ١٣٨٣: ٢٠٢٦/٣؛ بيگـدلي، ١٣٦٩: ٤٥٦)، عيدي دادن خانواده هاي فرادسـت بـه فرودسـت در لارسـتان (رحمـاني، ١٣٧٥: ١١٤)، ديدار از سادات محـل در قـاطول (طباطبـاييفـر، ١٣٨١: ٢٢٨)، رفـتن بـه عبادتگاه ها (سالاري،١٣٧٧: ٢٤٣) يا به قبرستان ها و خواندن فاتحه (نظري داشليبرون و ديگران ، ١٣٨٤: ٥٥٩؛ نوربخش ، ١٣٥٨: ٢٦٨)، ديدار از خانواده هاي عـزادار در گرمسـار (شاه حسيني، ١٣٨٥: ٢٠٥)، گناوه ، کازرون ، بجنورد و تکاب (وکيليان ، ١٣٧٦: ١٦٤ـ١٦٥؛ محمدي، بيتا: ٣٥٣)، ديد و بازديد در خلخال (نقيب ، ١٣٧٩: ٣٣٥) و ميان اهـل تسـنن بلوچ (ناصري، ١٣٥٨: ١٤٧)؛ صرف غذاي عيد با يکديگر در بانه (توکلي، ١٣٦٣: ٦٦) و تعيين قراردادهاي عقد و عروسي در بابل (صالح طبري، ١٣٧٨: ١٧٥).