چکیده:
شبکههایاجتماعی مجازی
شبکههای اجتماعی مجازی ازجمله امور نوپدیدی است که بر ابعاد مختلف زندگی
فردی و اجتماعی افراد در سطح بینالملل تأثیرگذار بوده و در آینده نقش به مراتب مهمتری
خواهد داشت. از یکسو با استناد به ادل حرمت استفاده از کتب ضالّ حرمت اشاعة فحشا
و کذب., حرمت افساد فیالارض, قاعدةٌ نفی سبیل و قاعدةٌ وجوب دفع ضرر محتمل
میتوان به حرمت استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی حکم کرد؛ اما در مقابل با رد
حرمت و استناد به ادلة دال بر ضٌرورت اهتمام به امور مسلمانان» امربهمعروف
و نهیازمنکر و قاعدةٌ نفی عسروحرج, به حلیت و جواز اسستفادة از شبکههای اجتماعی
میشود حکم کرد. در این پژوهش با تحلیل دقیق ادله و سیر در منابع فقهی دانسته شد که
فضای مجازی در واقع ابزار و بستری است با قابلیت استفاده سودمند و زیانبار که امکان
استفاده زیانبار از آن موجب ممنوعیت استفاده از آن به طور کلی نیست. همچنین استفاده
از شبکههای اجتماعی مجازی فینفسه مجاز است.» خصوصاً بر کسانی که توانایی استفادةٌ
صحیح از این ابزار کارآمد را دارند. واجب است که از این بستر برای تحکیم. تبلیغ و ترویج
معارف دینی و ارزشهای انقلاب اسلامی استفاده نمایند؛ ولیکن اگر استفاده از شبکههای
اجتماعی مجازی موجب اطلال, اشاعة فحشا و کذب. القای در مفسده یا تقویت دشمنان
اسلام گردد. استفاده از آن جایز نبوده و حکومت اسلامی موظف به رصد و فیلتر کردن
هدفمند آنهاست.
خلاصه ماشینی:
همچنین استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی فینفسه مجاز است، خصوصاً بر کسانی که توانایی استفاده صحیح از این ابزار کارآمد را دارند، واجب است که از این بستر برای تحکیم، تبلیغ و ترویج معارف دینی و ارزشهای انقلاب اسلامی استفاده نمایند؛ ولیکن اگر استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی موجب اضلال، اشاعه فحشا و کذب، القای در مفسده یا تقویت دشمنان اسلام گردد، استفاده از آن جایز نبوده و حکومت اسلامی موظف به رصد و فیلتر کردن هدفمند آنهاست.
با بررسیهای به عمل آمده مشخص گردید که تا به حال، فقها به بحث در باره کارکرد شبکههای مجازی نپرداختهاند، مگر در جواب استفتائات؛ مقام معظم رهبری در جواب استفتای استفاده از شبکههای اجتماعی فرمودهاند: به طور کلی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده و یا خوف ارتکاب گناه باشد و یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود، جایز نیست و الاّ مانعى ندارد.
ثانیاً حرمت اشترای لهو الحدیث، قول زور و تعاون بر اثم نسبت به هرگونه استفادهای از شبکههای اجتماعی مجازی عمومیت دارد؛ زیرا به این وسیله اضلال از طریق حق، (فراهم شدن زمینه گناه) (نجفی، 1362، 22/ 56؛ حسینی عاملی، بیتا: 4/ 62) و دخول در غنا و لهو و لعب (طبرسی، 1415، 7/ 82) میشود؛ همان هدفی که برخی از شبکههای اجتماعی مجازی آن را دنبال نموده و به القای شبهات و انحراف عموم میپردازند؛ درنتیجه، برای صدق عنوان حرمت، همین احتمال کافی است ولو یقین به تحقق اضلال، رجس و اثم نداشته باشیم.
از آنجا که این دلیل بر قاعده نفی سبیل حکومت دارد و ناظر بر آن است، نه تنها استفاده از شبکههای اجتماعی و فضای مجازی منعی ندارد، بلکه استفاده از آن واجب است.