چکیده:
تمرکز مکانی صنایع در برخی مناطق شهری، از یک سو معضلات زیست محیطی فراوانی برای این مناطق ایجاد نموده و از سوی دیگر موجب محرومیت ساکنان مناطق روستایی از فرصتهای شغلی و درآمدی متنوع شده و در نتیجه زمینه مهاجرت انبوه جوانان روستایی به شهرها را فراهم مینماید. به طوری که علیرغم توجه به مسئله توسعه روستایی در برنامه های توسعه کشور، به دلیل عدم توجه به سرمایه گذاری صنعتی در این مناطق، دستاورد کافی حاصل نشده و جمعیت روستایی کشور به حدود سی درصد کاهش یافته است. این امر معضلاتی همچون، رشد بیرویه حاشیهنشینی در شهرها و افزایش میانگین سنی نیروی انسانی در بخش کشاورزی و در نتیجه کاهش تولید در این بخش را به دنبال دارد، با توجه به اهمیت جمعیت روستایی و بخش کشاورزی در پیشبرد اهداف اقتصادی، هدایت صنایع به ویژه صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی از جمله صنایع مواد غذایی به سمت این مناطق میتواند در حل معضلات مورد اشاره مفید باشد. این مهم نیازمند شناخت دقیق از رفتار سرمایه گذاران در انتخاب محل استقرار بنگاه صنعتی است. این مطالعه با بکارگیری روش تحلیل سلسله مراتی (AHP) به بررسی عوامل موثر بر تصمیم مکان گزینی در میان صنایع مواد غذایی استان آذربایجان شرقی و شناسایی دلایل ترجیح بین مناطق مجاور شهر و روستا پرداخته است. نتایج نشان می دهد که اندازه بازار، فراهم بودن زیرساختها از جمله آب، برق و گاز و همچنین امکانت حمل و نقل و هزینه حمل و نقل از مهمترین عوامل موثر در محل استقرار صنایع مواد غذایی استان در مناطق شهری است، در حالی که پایین بودن هزینه زمین و زندگی و سهل بودن قوانین مالیاتی و تجاری، انگیزه برای احداث در مناطق روستایی را افزایش میدهد.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان میدهد که اندازه بازار، فراهم بودن زیرساخت ها از جمله آب ، برق و گاز و همچنین امکانت حمل و نقل و هزینه حمل و نقل از مهم ترین عوامل مؤثر در محل استقرار صنایع مواد غذایی استان در مناطق شهری است ، در حالی که پایین بودن هزینه زمین و زندگی و سهل بودن قوانین مالیاتی و تجاری، انگیزه برای احداث در مناطق روستایی را افزایش میدهد.
این مطالعه به دنبال شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر مکان گزینی صنایع فرآوری موادغذایی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ١ (AHP) و همچنین شناسایی محدودیت های مناطق روستایی برای جذب سرمایه گذاریها در این حوزه است .
مانند خواجه شکوهی و همکاران (١٣٩٢) و قنبری و همکاران (١٣٩٦) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مطالعه ادبیات موجود نشان میدهد که در ایران اگر چه تعداد متعددی از مطالعات ، عوامل مؤثر بر مکان یابی بنگاه های برخی از صنایع استان ها و کل کشور را مورد بررسی قرار داده اند اما تاکنون بررسی این عوامل برای استقرار صنایع غذایی استان آذربایجان شرقی مورد تحلیل قرار نگرفته است .
درخت سلسله مراتبی عوامل مؤثر بر محل استقرار صنایع برای انجام مقایسات زوجی بین معیارهای مختلف این نمودار از نظر صاحب نظران و محققان و همچنین صنعت گران استفاده شده است .
وزن عمومی معیارهای مؤثر بر انتخاب محل استقرار صنایع مواد غذایی استان آذربایجان شرقی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} همچنین مقایسه زوجی مناطق مجاور روستا و شهر بر اساس هر یک از زیرمعیارها در جدول ١٢ ارائه شده است .