چکیده:
آنچه امروزه بهعنوان یک وجه مخرب در تاریخ هنر و فرهنگ کشور محسوب میشود، جعل آثار باستانی به معنای معاصر آن است که سابقهای حدود 150-100 سال دارد. این آثار با توقیف از سارقان و جاعلان وارد موزهها شدهاند که تا زمانی که بهعنوان اثر جعلی شناسایی نشوند، اثر اصل محسوب میشوند که از اینرو، شناسایی دقیق و تشخیص اصل از غیراصل این آثار با استفاده از مطالعات علمی و آزمایشگاهی و قبل از ورود به موزهها، اهمیت بسیار دارد. در این پژوهش، تعداد 10 سکهی نقرهی منسوب به دورهی هخامنشی، از یک مجموعهی 57 عددی که در موزهی پارس شیراز نگهداری میشوند و از سارقان آثار فرهنگی در مرودشت فارس ضبط شدهاند، انتخاب و جهت تعیین اصالتسنجی مورد بررسی آزمایشگاهی قرار گرفتهاند. هدف از اجرای تحقیق، پاسخ به این دو پرسش عمده بود: 1- نمونهی سکههای نقرهی مورد مطالعه بر مبنای فناوری و ریزساختارشناسی با مسکوکات نقرهی عصر هخامنشی مطابقت دارند؟ 2- چگونه میتوان از میزان تشابه ساختاری سکهها به اصالت آنها پیبرد؟ جهت پاسخ به این پرسشها و پس از انجام مطالعات کتابخانهای، ابتدا سکههای مورد مطالعه توسط دستگاه PIXE مورد آنالیز عنصری قرار گرفته و میزان عناصر موجود در آنها اندازهگیری گردید؛ سپس، نتایج بهدست آمده با نتایج مطالعهی صورت گرفته بر روی 57 سکهی اصل هخامنشی متعلق به موزهی ملی ایران باستان، بهعنوان نمونههای شاهد، مقایسه شدند. نتایج این مقایسه نشان داد که عناصر فلزی، مانند: نقره، سرب، طلا و مس و نحوهی پراکنش آنها در نمونههای مورد مطالعه و در سکههای اصل هخامنشی، مقادیر مشابهی دارند که این موضوع میتواند اصالت نمونهها را تایید نماید. درنهایت، مطالعات تطبیقی نقوش و وزن نمونهها، شباهت آنها را با سکههای اصل نقرهی هخامنشی تایید کرد.