چکیده:
بیتردید مقولة سوگند و نیایش، امری است که پیشینة آن، همزاد آفرینش آدمی است و در ژرفای جان و فطرت بشر ریشه دارد. کاربرد سوگند و نیایش در شاهنامه و ایلیاد و ادیسه، بیانگر این موضوع است که انسانها در طول تاریخ سرشت و فطرت واحدی داشتند و همواره در مواجه با مشکلات و سختیها دست به دامان نیروهایی ماورای طبیعی شدهاند .بهترین راه شناخت اشتراکات و افتراقات فرهنگهای مختلف، مقایسه دیدگاههای افراد و آثار ادبی آنان در یک موضوع واحد ادبی است تا چگونگی انعکاس و تجلّی آن وجوه نمایانده شود و این، همان چیزی است که امروزه از آن به عنوان ادبیّات تطبیقی نام برده میشود. این رشته میتواند به شناخت وحدت ادبیّات ملل مختلف، کمک کند و در واقع این اقدام، بزرگترین خدمتش به ادبیّات جهانی خواهد بود، و زمینهساز گفتگو تمدّنها و بشردوستی نوین است. این جستار با رهیافتی، توصیفی- تحلیلی به بررسی سوگند و نیایش در حماسة معروف ایرانی و یونانی میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که حماسة هومراز لحاظ معتقدات دینی و باورهای مذهبی در مراحل اولیّة تکامل اندیشگی بشری قرار دارد، در حالیکه شاهنامه از بینش کاملتر و پختهتری در این زمینه برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
هم چنين ميتوان به مقاله اي با عنوان «بررسي تحليلي گونه هاي پيمان و سوگند در شاهنامۀ فردوسي» از حسام پور و دهقاني(١٣٨٧) اشاره کرد، که در آن نويسندگان به جايگاه عهد و پيمان در متون ايران باستان و بازتاب آن بر جنبه هاي اجتماعي تأکيد کرده اند، اما دربارة تطبيق سوگند و نيايش در شاهنامه با ديگر حماسه هاي جهان ، از جمله ايلياد و اديسه تحقيقي تا به حال نشده است .
بسياري از مناجات ها و نيايش ها مصداقي براي نياز ندارد، حال آنکه آن نيايش ها در آغاز رزم ها و بزم ها و تصميم گيريهاي بزرگ گفته شده است : سر نامه بود از نخست آفرين چنان چون بود رسم آيين و دين به نام خداوند خورشيد و ماه کجا داد بر نيکوي دستگاه جهان و مکان و زمان آفريد پي مور و پيل گران آفريد (شاهنامه ، ١٣٨٨: ٤/ ١٢٢٣-١٢٢١).
٣-٢- نيايش در حماسه هاي هومري در ايلياد و اديسه هومر نيز شاهان و پهلوانان و ديگر شخصيت ها، قبل و بعد از نبرد رو به درگاه خدايانشان ميآورند و بعد از نيايش ازآن ها ياري ميجويند و براي جلب نظر و عنايت آن ها، آيين هايي را به جا ميآورند که حاکي از تفکر و فرهنگ يونان باستان است که از جمله اين آيين ها: قرباني کردن ، باده افشاندن و نمازي کردن است .