چکیده:
در این مقاله، کتاب نظر بر نظر، نوشتة سیدعلی کاشفی خوانساری متشکل از دوازده بررسی کتاب، یک آسیبشناسی نشر کتابهای نظری ادبیات کودک، و جوابیهای به جوابیة نقد در دو بخش بررسی و نقد شده است: در بخش اول، کلیت ساختاری و محتوایی کتاب و در بخش دوم، همة مقالات بهتفکیک، برمبنای اصول بررسی کتاب. درنهایت، فقدان مقدمة جامع، ایراد شمارة صفحات نمایه، مستدل و منطقینبودن بخش عمدهای از مدعاهای مطرحشده در کتاب، ذکرنکردن نمونهها و مصادیق مدعاها و نقدها در هنگام ضرورت، غالباً فقدان و گاهی نقص ارجاع به منابع، استفاده از زبان و اصطلاحات غیرتخصصی در نقدها، و برخی اغلاط و ایرادهای نگارشی و تایپی اشکالات عمدة کتاباند. نقاط قوت مقالات بررسی کتاب عبارتاند از: معرفی تاریخچه و حوزة موضوعی کتابها و جایگاه آنها درمیان آثار مشابه در اغلب مقالات، گاهی فراتررفتن از نقد صرف، طرح مباحث جدید، طبقهبندی و عنوانبندی یا شمارهگذاری نقدها و محورهای نقد در برخی مقالات که دریافت مفاهیم را آسانتر میکند، و در کل کتاب هم ظاهر و شمایل ساده و مناسب آن. درنهایت، کتاب مناسب پژوهش و آموزش دانشگاهی تشخیص داده نشد.
خلاصه ماشینی:
2 «اولین کتابهای نظری ادبیات کودک در ایران» مقدمة این مقاله شامل مطلبی دربارة کارکرد نظریه در حوزة ادبیات کودک و نوجوان، موضوع کتاب، و نیز تعریف «کتابهای نظری ادبیات کودک» است که برای آغاز مقاله منطقی و مناسب است، اما در تعریف اصطلاح، به مرجع و منبعی (لااقل بهمنزلة پیشینه) اشاره نشده است.
تعریف کتابهای نظری ادبیات کودک و نوجوان ارائه نمیشود، اما با اشاره به مقالة سابق بر آن، معلوم میشود که همان تعریف قبل مدنظر است که در جای خود ارزیابی و نقد شد.
در مقدمة بخش دوم مقاله آمده است: «میدانیم که 24 در کلیة کتابهای تاریخ مطبوعات که تابهحال منتشر شده است، کوچکترین توجهی به مطبوعات ویژة کودکان و نوجوان نشده بود» (همان)، اما درادامه، به کتابی از برزین (؟) اشاره میشود که اشاراتی به مطبوعات کودک داشته است و چند سطر بعد، ذکر کتاب تاریخ مطبوعات کودک به میان میآید که «منبعی قابلتوجه» بوده است (همان)!
اما» موضوع این مقاله بررسی کتاب پژوهشی در شعر کودک است و با اشاره به «فقدان» کتابهای نظری در حوزة ادبیات آغاز میشود !
یکی از نقدهای درست و بهجایی که نویسنده مطرح کرده است مشخصنبودن تعریف و محدودة «دورة مشروطه» در کتاب است (همان) و در نقد شمارة 8 مقاله، که به تداخل نام نشریات ماقبل مشروطه با نشریات این دوره اشاره میکند، درواقع، مصداق آن را ذکر کرده است.
2 «کاری بزرگ با اشکالاتی نهچندان کوچک» موضوع این مقاله بررسی فهرستگان کودک و نوجوان است و سه بخش دارد: معرفی مختصر کتاب، طرح اشکالات و ایرادهای آن و درج فهرست کتابهای مربوط به هنر و ادبیات کودکان که در کتاب آمده است.