چکیده:
سنّت، اساس بنای استوار شعر است و هر شاعری متاثر از سنّت ادبی و اشعار پیشینیان است. این تاثیرپذیری در شعر برخی شاعران کم و در شعر برخی، پر رنگ است. شفیعی از شاعرانی است که سنّت و اشعار پیشینیان و جلوههای آن در شعر او پررنگتر از اغلب شاعران معاصر است. او به سبب دلبستگی به میراث کهن ادب فارسی، از شاعران پیشین متاثر شدهاست. در این میان، حافظ نقشی برجسته در ذهن و زبان شفیعیکدکنی دارد. شفیعی، شیفتة حافظ است و این علاقه سبب شده تا حافظ در شعر او تاثیر بسزایی داشتهباشد. این تاثیر، گاه در قالب تضمین ابیات، مصراعها و نیم مصراعها، وگاه در قالب تکرار واژگان شعری دیده میشود. در کنار این، تفکّر غالب شعر حافظ که ریاستیزی و انتقاد از شخصیّتهای دینی و حکومتی ریاکار است، در شعر او دیده میشود و شفیعی برخی از واژگان مرتبط با این تفکّر از جمله: رند، محتسب، شحنه، عسس و... را از حافظ گرفته و با انطباق آن با تفکّر سیاسی ـ اجتماعی خود و چون حافظ در قالب شخصیّتهایی مثبت و منفی، بکار میگیرد. برخی از ابیات و مصراعهای حافظ نیز منبع الهامی برای سرودن شعر و پرداخت مضمونی در شعر شفیعی میشود. علاوه بر این در بعد تصویرسازی نیز نشان تاثیرپذیری از حافظ، دیدهمیشود. مطالعه و تطبیق زبان شعری، موضوعات و تصاویر شعری دو شاعر، این تاثیرپذیری را آشکار میسازد و مقالة حاضر با ذکر نمونهها و به شیوه تحلیلی ـ توصیفی، این تاثیر را مورد بررسی قرار دادهاست. بررسی شعر شفیعیکدکنی از این لحاظ، ما را به این نتیجه میرساند که حافظ یکی از شاعران بسیار اثرگذار سنّتی بر ذهن و زبان شفیعیکدکنی است.
خلاصه ماشینی:
com Hafiz's impact upon Shafiei Kadkani's mind and language 1 Yaghoub Noroozi Assistant professor of Persian language and literature department, Makou Azad University 2 Saifuddin Abbarin Assistant professor of Persian language and literature department, Urmia Azad University (Received: 2018/9/11; Accepted: 2019/4/14) Abstract Tradition is the basis of firm structure of poetry and every poet is influenced by literary tradition and poems of his predecessors.
Keywords: Persian poem, effect and impact, Hafiz, Shafiei Kadkani.
حافظ يکـي از شـاعراني اسـت کـه شـفيعي در اشـعار خود، بيشتر از ديگران از او تأثير پذيرفته است و ايـن تـأثير، همـه جانبـه اسـت و محـدود بـه حيطۀ خاصي از شعر حافظ نيست ؛ به اين صورت که شفيعي هم از عناصر ژرف ساختي هنر حافظ (مضمون و محتوا و انديشه هاي او) و هم از عناصر روساختي شـعر وي (زبـان ، وزن و موسيقي، تصاوير شعري) تأثير پذيرفته و همچنين مضاميني از شعر او را در شعر خود تکـرار کرده و در پاره اي موارد ابيات و مصـراع هـايي از شـعر او را تضـمين کـرده اسـت .
شعر شفيعيکـدکني و زبـان شـعري وي، در ارتباط با سنت بوده و در اين مورد نيز تأثير زبان شـعري حـافظ آشـکار اسـت و شـفيعي واژگان ، ترکيبات ، مصراع ها و نيم مصـراع هـا و عبـاراتي از زبـان شـعري حـافظ را در زبـان شعري خود وارد کرده است .
در بند زير نيز شاعر، مبارزان سياسـي زمانـه خـود را کـه در راه آرمـان خـويش جـان داده اند، همپاي حلاج ، عارف بزرگ قرن سـوم دانسـته و ايـن بيـت حـافظ را کـه در مـورد حلاج سروده : «گفـت آن يـار کـزو گشـت سـر دار بلنـد جرمش اين بود که اسرار هويدا مـيکـرد» (حافظ ، ١٣٦٦: ١٩٣)، در شعر خود آورده است : «اي مرغ هاي طوفان / پروازتان بلند/....