چکیده:
از آنجایی که نگارنده مقاله، اخیرا یک طرح تحقیقاتی درباره دیوان متنبی تحت عنوان «بررسی استعاره و تمثیل در دیوان متنبی» انجام داده است و در این تحقیق تمام دیوان را بیت به بیت از نظر گذرانده است و ابیاتی را که به نظر وی دارای استعاره و تمثیل بوده است استخراج کرده است و هر بیت را ابتدا به فارسی شرح داده، سپس وجوه بلاغی آن را بررسی کرده است و برای این امر بدیهی است که به بسیاری از شروح دیوان مراجعه کرده است، لذا دریافته است که اشعار متنبی را از دو جهت می توان بررسی کرد: 1- تاریخی 2- موضوعی.هرچند دیوان متنبی بارها به عربی شرح داده شده است و مقالات زیادی پیرامون آن نوشته شده است ولی برای آشنایی بیشتر با بازتاب مسایل تاریخی و بلاغی در شعر متنبی ضروری می نماید که مقالاتی هم در این زمینه نوشته شود تا این شاعر بزرگ بیش از پیش به اهل ادب معرفی گردد.در این مقاله اشعار متنبی از این دو جهت بررسی می شود ولی چون برای ذکر شواهد زیاد، در این مقاله مجالی نیست، تنها به ذکر یک یا دو مورد اکتفا می شود وگرنه پر واضح است که برای هر مورد چندین نمونه می توان ذکر کرد.
خلاصه ماشینی:
با متنبّی در دیوانش دکتر یدالله رفیعی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تبریز چکیده از آنجايي كه نگارندة مقاله، اخيراً يك طرح تحقيقاتي در بارة ديوان متنبّي تحت عنوان «بررسي استعاره و تمثيل در ديوان متنبّي» انجام داده است و در اين تحقيق تمام ديوان را بيت به بيت از نظر گذرانده است و ابياتي را كه به نظر وي داراي استعاره و تمثيل بوده است استخراج كرده است و هر بيت را ابتدا به فارسي شرح داده، سپس وجوه بلاغي آن را بررسي كرده است و براي اين امر بديهي است كه به بسياري از شروح ديوان مراجعه كرده است، لذا دريافته است كه اشعار متنبّي را از دو جهت ميتوان بررسي كرد: 1- تاريخي 2- موضوعي.
لذا از موضوعاتی که متنبّی در این دوره در دیوان خود بسیار آورده و نیکو حق آن را ادا کرده است، هجو است.
(فروخ،1985: 463) شعر متنبّی در این دوره به پایة شعر او در حلب و مصر نمی رسد زیرا شعر او دیگر خالی از حکمت و وصف جنگ و مظاهر طبیعت است و خصائص دوران جوانی و بلند پروازی او را در حلب ندارد، جز اینکه شعر وی در این دوره از لطافت و قدرت وصف و توصیف آکنده است، چنان که این امر را در مدح وی برای عضد الدوله در شعب بوان 1 مشاهده می کنیم.