چکیده:
روستاهای مرزی عمدتا به دلیل دوری از مرکز و وجود برخی ناامنیهای احتمالی و انزوای جغرافیایی، با مشکلات متعدد اقتصادی و اجتماعی مواجه هستند. بازارچههای مرزی به عنوان یکی از اهرمهای مهم توسعه پایدار در نواحی مرزی به شمار میروند و میتوانند تاثیرات متعددی بر روستاهای پیرامون خود داشته باشد. لازمه بهرهگیری از فرصتهای مرتبط با بازارچههای مرزی، تقویت عناصر مشارکت روستایی جهت پیوند و ارتباط با بازارچههای مرزی و توسعه برنامهریزی مشارکتی و ارائه راهبردهای مطلوب است. در این پژوهش به تبیین روابط و پیوندهای بین بازارچههای مرزی و روستاهای پیرامون با تاکید بر برنامهریزی مشارکتی و ارائه راهبردهای مطلوب در جهت توسعه آتی این پیوند در شهرستان سردشت پرداخته شده است. روش گردآوری دادهها و اطلاعات، با استفاده از پیمایش و مطالعات میدانی و استفاده از ابزار پرسشنامه بوده است. برای تحقق این هدف، 335 نفر از مردم روستاهای مورد مطالعه (سرپرستان خانوار) بصورت تصادفی و 25 نفر کارشناس که شامل پژوهشگران و محققان، مدیران و مسئولان بازارچههای مرزی و مدیران روستایی (شورا، دهیار) بودند، انتخاب شدند. در نهایت تجزیه و تحلیل دادهها به صورت توصیفی – تحلیلی و تبیینی از طریق تحلیل SWOT اقدام به ارائه نقاط قوت، ضعف، فرصتها، تهدیدها و راهبردهای موثر در این زمینه شد. نتایج نشان میدهد نقاط قوت بسیار کمتر از نقاط ضعف بوده است و میزان تاثیرات بازارچههای مرزی بر ابعاد توسعه روستایی، عوامل جلب مشارکت مردمی نیز نسبی و محدود و چندان برجسته نبوده است. بررسی عوامل درونی و بیرونی راهبردها نیز نشان میدهد که سهم تاثیرات عوامل بیرونی با وزن نهایی 296/3 بیشتر از عوامل درونی با وزن نهایی 230/3 است. بر این اساس با توجه به وضعیت موجود، راهبردهای مشارکت روستاییان در بازارچههای مرزی شهرستان سردشت ارائه گردیده و با استفاده از ماتریس کمی برنامهریزی راهبردی (QSPM) اولویت راهبردها مشخص شده است.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس با توجه به وضعیت موجود، راهبردهای مشارکت روستاییان در بازارچه های مرزی شهرستان سردشت ارائه گردیده و با استفاده از ماتریس کمی برنامه ریزی راهبردی (QSPM) اولویت راهبردها مشخص شده است .
جدول (٣) ویژگی های سنی، تحصیلات و شغلی نمونه مورد مطالعه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در جدول ٤، مجموعه عوامل قوت مؤثر بر برنامه ریزی مشارکتی روستایی در بازارچه های مرزی شهرستان سردشت اشاره شده است .
ارزیابی عوامل ضعف مؤثر بر برنامه ریزی مشارکتی روستایی در بازارچه های مرزی شهرستان سردشت {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بر اساس نتایج جدول ٦، مهم ترین و تأثیرگذارترین عوامل فرصت ، موارد زیر را شامل می شود: وجود اشتراکات فرهنگی بین جوامع روستایی با مردم آن سوی مرز؛ وجود اقلیم کردی در همسایگی، به عنوان بازار مصرف فعال در خاورمیانه ؛ موقعیت ارتباطی و سیاسی مهم بازارچه های مرزی با کشورهای همسایه و صدور و ورود کالاهای مختلف و موقعیت مناسب جغرافیایی منطقه .
جدول (٧) ارزیابی عوامل تهدید مؤثر بر برنامه ریزی مشارکتی روستایی در بازارچه های مرزی شهرستان سردشت {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} پس از شناسایی و تعیین عوامل درونی و بیرونی، در این بخش مشخص می شود شهرستان سردشت از منظر راهبردی در چه وضعیتی قرار دارد؟ و باید چه راهبردهایی را برای خود اتخاذ کند؟ بر اساس جدول ٨، میزان وزن کلیه عوامل نسبت به هم نزدیک بوده و بالای مقدار ٣ از ٤ است که نشان از تأثیرات و اهمیت کلیه عوامل چهارگانه دارد.