چکیده:
این مقاله به تاریخ روابط سیاسی» اقتصادی و فرهنگی ایران و آمریکا در دوره زمانی ۱۳۹۲
تا ۱۳۲۰ش, بهعنوان سالهای شروع روابط و تلاشهای آمریکا برای نفوذ در صحنه سیاسی
ایران» میپردازد. آمریکاییها که برای نفوذ در ایران با مخالفت جدی روسیه و انگلستان
رویهرو شده بودند طی چند دهه تلاش کردند ضمن اجتناب از درگیری با این کشورها از
طرق مختلف حضور خود در ایران را حفظ کرده و منتظر تغییر شرایط باشند. در چند مقطع
فرصتهایی را به دست آوردندء اما موانع موجود اجازه دستیابی آنها به اهدافشان را نداد. با
وجود این به مرور رویکردهای جدیدی در سیاست خارجی این کشور برای سلطه بر سایر
نقاط استراتژیک جهان بهوجود آمد که چالشهای جدی آمریکا با دیگر قدرتهای استعماری
جهان را پدید آورد. این رقابتها و چالشها در ایران با تحولات روابط بینالملل پس از جنگ
جهانی اول رقم خورد.
خلاصه ماشینی:
١. مقدمه در آثار منتشره شده پيرامون تاريخ روابط سياسي ايران و ايالات متحده آمريکا، عموم محققان با مراجعه به اسناد و مدارک رسمي مبادله شده بين دو کشور در سال ١٢٣٥ش (١٨٥٦م ) اين تصور را به وجود مي آورند که ايران در نيمه دوم قرن نوزدهم مورد توجه آمريکايي ها قرار گرفته است ؛ درحالي که در اواخر قرن هجدهم ميل دي ، در نخستين سال هايي که ايالات متحده به استقلال رسيد، تاجران آمريکايي در حمل و نقل کال هاي خود، از خاک ايران بهره مي بردند.
در ماجراي مورگان شوستر، دولت آمريکا گرچه دخالت مستقيمي نداشت ولي بالطبع چون آمريکايي ها را از راه نفوذ به ايران ناکام مي گذاشت ، رنجيده ساخت ؛ تا جايي که پس از پايان مأموريت وزيرمختار خود چارلز راسل ، مدتي از اعزام وزيرمختار جديد به ايران خودداري کرد؛ تا اين که در سال ١٩١٤ در آستانه جنگ جهاني اول ، جان کالدول ، وزيرمختار جديد آمريکا عازم تهران شد.
به طور مثال در١٤ دي ١٢٩٥ سفارت آمريکا در تهران با ارسال نامه اي به وزارت امور خارجه ايران خواستار تعيين مساعدت هاي مالي دولت در جهت کال هاي صادراتي شد (سند ١، وزارت امور خارجه ).
مقام هاي مالي آمريکا که براي بازداشتن انگليسي ها از مخالفت ، به رغم تعهدات رسمي خود، نيمي از سهام خود را به شرکت نفت انگليس و ايران واگذار کردند اما اين عمل چنان موجي از بر آشفتگي در کشور به پا کرد که دولت ايران در مارس سال ١٩٢٢ مجبور شد، امتياز »استاندارد اويل « را ملغي کند.