چکیده:
مدل تصمیم گیری چند شاخصه و نرم افزارتاپسیسنتایج حاکی از آن بود که حدود 74 درصد استانها محروم و 24 درصد آنها برخوردار هستند. بر اساس مدل خوشهای، 6 خوشه برای توسعه یافتگی مناطق شکل گرفت که استان تهران و ایلام به ترتیب در صدر و انتهای جدول توسعه یافتگی کشور قرار گرفتهاند. شاخص توسعه از ماتریسی با 21 شاخص و 151 زیر شاخص تشکیل شده است. " کارایی بودجه در توسعه" و "مدل برنامه ریزی منطقهای" معرفی شده که استانها بر اساس قدرت و ضعف مدیریت کارامد در منابع بودجهای تفکیک شدهاند. نرم افزار ایویوز و مدل پنل دیتا و تشکیل 3 مدل مستقل رگرسیونی برای هشت دولت مستقل به این نتیجه رسیدیم که توسعه به عنوان متغیر وابسته از متغیرهای مستقل؛ هزینهجاری (حجم دولت)، هزینه عمرانی و بودجه کل، تاثیر پذیر است و بر این اساس افزایش حجم دولت 12 برابر بودجه کل، بر توسعه تاثیر منفی داشته است و افزایش بودجه عمرانی مانند بودجه کل ولی 10 برابر بیشتر از آن بر توسعه اثر مثبت داشته است.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلي که اين پژوهش در صدد پاسخ آن مي باشد، اين است که استان هـاي ايـران در طـي سال هاي ١٣٦٠ تا ١٣٩٢ از نظر توسعه در چه جايگاهي مي باشند؟ با توجه به اينکه از اهداف و اهميت اصلي پژوهش حاضر ضمن رتبه بنـدي اسـتان هـا از توسـعه يافتگي و تخصيص بودجه در دولت هاي سوم تا يازدهم مـي باشـد، بـدنبال سـنجش و تفکيـک سـه بودجــه ؛ کــل ، عمرانــي، جــاري (حجــم دولــت ) در توســعه منــاطق خــواهيم بــود لــذا در جهــت سياستگذاري در راستاي توازن منطقه اي تأثير هر کدام در قالب مدل هاي رگرسيوني بدست خواهد آمد و علاوه بر آن مشخص خواهد شد که کدام استان ها توانسته اند با توجه به سهم نسبي بودجـه از توسعه بيشتري برخوردار باشد (کارايي بودجه در توسعه ) که باز در جهت تنظيم توسـعه متـوازن در مناطق ، با تعديل بودجه هاي تخصيصي استان ها مـي تـوان بـه ايـن مهـم دسـت پيـدا کـرد و از ديگـر عوامل مورد بررسي در پژوهش حاضرمعرفي مدل برنامه ريزي منطقه اي و نقـش مـديريت کارامـد در توسعه منطقه اي مي باشد که براي اسـتان هـاي توسـعه يافتـه و توسـعه نيافتـه مـديريت کارامـد در جهت مصرف بودجه هاي تخصيصي از اهميت بالايي برخوردار مي باشد.
توکلي نيا و شالي(٢٠١٢,shali &Tavakolinia ) در مقاله " نابرابري هاي منطقـه اي در ايـران " جهت ارزيابي توسعه منطقه اي و نابرابري هـا در سـطح سـرزمين ، ٦٠ شـاخص فرهنگـي- اجتمـاعي، صنعتي، اقتصادي-جمعيتي، کالبدي-زيربنايي و بهداشتي- درماني را با روش هـاي تحليـل عـاملي و تاکسونومي و سپس تحليل خوشه اي مورد استفاده قرار دادند و به ايـن نتيجـه رسـيدند کـه در سـال ١٣٨٥ از ٣٠ استان کشور؛ يک استان توسعه يافته ، ٤ اسـتان نسـبتا توسـعه يافتـه ، ٧ اسـتان ميـاني، ١٩ استان توسعه نيافته و يک استان محروم بوده است که در اين تحليل تهران و سيستان و بلوچستان بـه ترتيب در رتبه هاي اول و آخرقرار گرفتند.