چکیده:
در این پژوهش به بررسی همدیدی و تغییرات ساختار دینامیکی الگوهای تابستانه در استان خوزستان پرداختهشده است. بدین منظور دمای ایستگاههای منتخب در یک دوره آماری روزانه 30 ساله (2015-1986) تعیین شد و دادههای جوی سالهای مذکور با استفاده از سایت http://www.esrl.noaa.gov استخراج گردید و دادههای روزانه این سالها در تراز دریا در اسکریپتی در محیط نرمافزار grads تهیه و استخراج شد. برای الگوهای گردشی غالب تابستانه از شیوه تحلیل عاملی با دوران واریمکس استفاده شد. پرتکرارترین الگوی همدیدی در ماههای گرم استان خوزستان الگویی شبیه الگوی مورخ 27 ژوئن 2001 هست. در این الگو در لایه زیرین وردسپهر مرکز چرخندی بر روی شمال عربستان و جنوب خلیجفارس تشکیل میشود که گاه بهصورت مستقل و گاه بهصورت ادغامشده با چرخند حرارتی پاکستان بر روی استان خوزستان گسترش مییابد. در تمام موارد یکزبانه کمفشار با راستای جنوب شرقی- شمال غربی در امتداد دامنههای جنوبی زاگرس و خلیجفارس وارد استان میشود. این الگو باعث فرارفت هوای گرم بیابانهای داغ عربستان بر روی استان میشود. بهتدریج در لایه میانی وردسپهر بخصوص از تراز 700 هکتوپاسکال این الگوی چرخندی جای خود را به یک پشته عمیق که از سلول پرفشار عربستان که در تمام ماهها بر روی ساحل شرقی دریای سرخ (محدوده مکه تا مدینه) قرار دارد، قرار میگیرد. این الگوی همدیدی باعث ایجاد یکلایه پایدار در لایه میانی بر روی استان شده و با فرونشینی هوا در یکلایه ضخیم و گرمایش بیدررو حاصل از آن باعث تشدید گرمای لایه سطحی جو بر روی استان میگردد.
خلاصه ماشینی:
در زمينۀ الگوهاي غالب تابستانه اولين مطالعات به کارنياما در دهه ١٩٦٠ برمي گردد به طوري که وي در پژوهشي با استفاده از ميانگين ارتفاع ژئو پتانسيل در ماه اوت براي ٩ سال مورفولوژي پرفشارهاي جنب حاره اي نيمکره شمالي را بررسي کرد و به اين نتيجه رسيد که بين شدت پرفشارهاي شمال غرب اقيانوس آرام در سطح زمين و پرفشار جنوب آسيا در تراز ١٠٠ هکتوپاسکال ارتباط کمي وجود دارد وي همچنين بالاتر بودن دماي پرفشار جنوب آسيا نسبت به واچرخندهاي قاره آمريکاي شمالي را ناشي از اثر گرمايشي متفاوت کوه هاي هيماليا و راکي دانسته است (نياما، ١٩٦٨: ٤٣١).
در بررسي مرور منابع پژوهش هاي مختلفي در ايران صورت گرفته است که به طور خلاصه در چهار گروه قرار مي گيرد پژوهش ها از لحاظ آماري و با به کارگيري روش هاي چند متغير و تحليل خوشه اي و عاملي و همچنين بررسي تحليل زماني و مکاني موردبررسي قرارگرفته است همچون (حدادي، ١٣٨٧) پژوهشي نيز به شناسايي رژيم و پهنه دمايي کشور پرداخته اند (اکبري و مسعوديان ، ١٣٨٥): از ديگر پژوهش هاي که امواج گرمايي را از لحاظ همديدي مورد بررسي قرار داده اند مي توان به کارهايي چون (منتظري و مسعوديان ، ١٣٨٩: ٧٩)؛ (قويدل رحيمي و همکاران ، ١٣٩٥: ٢٩)؛ (توحيدي زاده ، ١٣٩٢: ١)؛ (خسروي و همکاران ، ١٣٩٣: ٢٣)؛ (ابراهيمي و همکاران ، ١٣٩٣: ٣٨)؛ (کرم پور و همکاران ، ١٣٩٦: ٢٦٣) و مطالعاتي نيز با توجه به شاخص هاي موجود به بررسي وضعيت الگوها پرداخته اند اشاره کرد کارهايي چون (کريميان و همکاران ، ١٣٨٩: ٢)؛ (يزدان پناه و همکاران ، ١٣٩١: ١٠٢)؛ (باعقيده و همکاران ، ١٣٩١: ٥٢)؛ (لشکري و همکاران ، ١٣٩٤: ٧٣).