چکیده:
حادثهنگاری یکی از حرفههای مهم جامعه، بهویژه در عرصة رسانه میباشد. در هر حرفه، بایستهها و نبایستههایی اخلاقی وجود دارد. برای دور ماندن حادثهنگاری از آسیبهای اخلاقی، رعایت اخلاق و توجه به بایستهها و نبایستههای اخلاقی ضروری است. این پژوهش تلاش دارد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، بایستههای اخلاقی حرفه حادثهنگاری را با تاکید بر آموزههای اسلامی و بر اساس مبانی اندیشه اخلاقی اسلام تبیین نماید. نتایج تحقیق حاکی از این است که مهمترین بایستههای اخلاقی در مرحله دریافت اخبار سودمندی و عبرتآموز بودن آن است. در مرحله تجزیهوتحلیل بیطرفی و تجزیهوتحلیل مناسب است. در مرحله انتقال حوادث نیز وفای به عهد، تعهد در بیان حقایق، پایبندی به منافع عمومی و رازداری از جمله بایستههای اخلاق حادثهنگاری است.
Incidentography is one of the most important professions of society, especially in the media. In any profession, there are ethical necessities and prohibitions. In order to keep incidentography away from moral trauma, it is essential to respect ethics and to pay attention to ethical necessities and prohibitions. This research, use descriptive-analytical method, attempts to explain the ethical necessities of the profession of incidentography by emphasizing on Islamic teachings and on the basis of Islamic moral thoughts. The results indicate that the most important ethical necessities, in the process of receiving news, are its usefulness and edification. At the analysis stage, neutrality and analysis are appropriate. At the transitional stage, the promise of loyalty, commitment to telling the truth, adherence to public interest and confidentiality are among the necessities of ethics.
خلاصه ماشینی:
بهعنوان نمونه، در حادثه آتشسوزی پلاسکو در تهران، اگر حادثهنگار برای تحلیل تخصص کافی نداشته باشد، فقط حادثه را بیان میکند و عبور میکند یا تحلیل ناقص میکند، ولی وقتی یک جامعهشناس حادثه را تحلیل میکند، اینگونه میگوید: چهار عامل در تحقق این حادثه وحشتناک قابل ذکر است: وجود نوسازیهای سطحی و قلابی در کشور، جدی نگرفتن نوسازی بافتهای فرسوده و اماکن قدیمی کشور، ضعف نظارت نهادی در کشور و ضعف آموزشهای ضروری، پیشگیری برای تربیت شهروندان (جلائیپور، 1395).
حال حادثهنگاری، بدون در نظر گرفتن مصالح جامعه اگر بخواهد طبق اصل بیان حقیقت فورا بیان کند یا در جنگ، حادثهنگار تعداد شهدا و اسرا را که به تضعیف کشور میانجامد، انعکاس دهد، یا زندگی شخصی مسئولی را منعکس کند، در اینگونه موارد اصل تعهد در بیان حقیقت را باید مقدم دانست و یا رعایت مصالح نظام اسلامی را باید لحاظ کرد؟ طبق مبانی نظری و رسالت حادثهنگاری اسلامی، روزنامهنگار باید در مواردی که اصل بیان حقیقت با اصل دیگر مانند حفظ نظام اسلامی یا حفظ آبروی مؤمن در تزاحم هست، این بایسته را مقدم دارد، هرچند اصل بیان حقیقت را هم در زمان مقتضی خود انجام دهد (فولادی، 1393، ص 230).
حال اگر برای حادثهنگار تزاحمی میان منافع شخصی و منافع عمومی به وجود آمد، چگونه باید عمل کند؟ آنچه از مجموع مفاهیم قرآنی و اسلامی به دست میآید، این است که حفظ نظام و منافع عمومی بر منافع شخصی و گروه خاص مقدم بوده و نباید خدشهای به آن وارد شود.