چکیده:
به موازات پیشرفت فنّاوری، شاهد تغییر و تحول در روش ها و وسایل تقابل، ناهنجاری ها و ارتکاب جرم در حوزه های فرهنگی، عقیدتی، مذهبی و... در جوامع امروز هستیم. وقوع این رویداد، منجر به پیدایش مدل های جدید و بالطبع آثار متنوع در نحوه تحقق اعمال غیر متعارف یا به تعبیری دیگر ارتکاب جرائم شده
است. این تحولات، چالش هایی را در زمینه معیارهای تحلیل و تشخیص جرائم مدرن و سنتی از باب مهیت، عناصر تشکیل دهنده جرم، وسایل ارتکابی و... به وجود آورده است. در این میان، مداقه در تحقق جرم سب النبی بالآخص از مجرای فضای سایبری(مجازی) و وجوه تمایز آن با جرم توهین به غیر سب، موید مدعای فوق است. در این مقاله، مطالعه در باب مفاهیم و مبانی این جرم در حوزه فقه و حقوق از مسیر تمسک به اطلاق آیه 108 سوره انعام، ماده 26 قانون مطبوعات، ماده 513 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی(مصوب 1375 ) و اقوال فقها انجام شده است. نتایج و یافته های حاصل از بررسی های انجام شده در این پژوهش، ضمن اثبات قابلیت تحقق جرم سبّ النبی در فضای مجازی، وجه تمایز آن با فضای واقعی را از نظر وسیله ارتکاب تبیین می نماید.
خلاصه ماشینی:
نظام حقوق کيفري ايران که بر پايه شريعت و فقه اماميه بنا شده ، با تصويب ماده ٥١٣ کتاب تعزيرات قانون مجازات اسلامي(مصوب ١٣٧٥) اين عمل را 1 در فهرست عناوين مجرمانه خود جرم انگاري نموده است .
براي پاسخ به سؤال فوق مقاله حاضر در سه بخش سازماندهي شده است که در بخش نخست ، مفهوم شناسي تعابير سب ، ساب ّالنبي(در فقه و حقوق ) و فضاي سايبري؛ در بخش دوم مستندات فقهي، حقوقي جرم انگاري اين عمل مجرمانه و در بخش سوم شرايط تحقق سب النبي درفضاي مجازي تبيين شده است .
(جعفري لنگرودي، ١٣٨١: ٢١٢٧) قانونگذار در مادة ٢٦٢ قانون مجازات اسلامي مصوب (مصوب ١٣٩٢) براي نخستين بار در قوانين موضوعه به تعريف سَب ّالنبي پرداخته است و شخصي که پيامبران عظام ، ائمه دوازده گانه اثني عشري و حضرت زهراع را دشنام دهد يا قذف کند، ساب ّالنبي يا در حکم آن شناخته است .
(بياتي، ١٣٩١: ٣٠٧) در رکن قانوني جرم سَب ّالنبي، قانون مجازات اسلامي(مصوب ١٣٩٢) در ماده ٢٦٢ و 139 ماده ٥١٣ بخش تعزيرات مصوب ١٣٧٥ تکليف را مشخص کرده است ، ليکن در مورد ماده اخير ذکر دو نکته ضروري است ؛ اولاً صرفاً به ذکر واژه سابّ النبي اکتفا نموده ، بدون آنکه شرايط و ويژگيهاي اين جرم را بيان کند.
در اين 143 قانون شناسايي مصاديق مجرمانه به قانون مطبوعات و قانون مجازات اسلامي مصوب ١٣٧٥ ارجاع داده شده و گره گشايي جديدي از جرم توهين به مقدسات دين اسلام نشده ٢و به نظر ميرسد انجام اين عمل مجرمانه در فضاي سايبر و مجازي بيشتر مورد اهتمام قانونگذار بوده است .