چکیده:
ضرب المثلهای کردی و عربی به عنوان یکی از فنون ادبی منثور آیینهای تمام نما از فرهنگ ایرانی و عربی هستند که مؤلفههای فرهنگی، اجتماعی و رویدادهای تاریخی مردمان این دو فرهنگ را به نسلهای بعدی انتقال دادهاند ونقش بیهمتایی را در حفظ اندیشهها و رسوم نیاکان و پیشینیان ایفا کردهاند. کار، تلاش و همت مضاعف یکی از موضوعات مهمی است که در این ضرب المثلها بازتاب یافته و دارای جایگاه ارزشمندی است. این جستار نیز بر آن است با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی به مقایسه ضرب المثلهای کردی و عربی در مورد کار، تلاش و همت بپردازد و همسانیهای موجود میان آنها را نشان دهد. بر اساس نتایج پژوهش کار، تلاش و همت در در فرهنگ ایرانی-اسلامی از جایگاه ویژهای برخوردار است و همیشه به عنوان عامل پویایی جامعه معرفی شده است. با دقت در این ضرب المثلها میتوان رد پای سخنان و اندیشههای حکیمان و بزرگان را نیز یافت. بنابراین، این ضرب المثلها به عنوان پل ارتباطی میان نسلهای جدید و قدیم گزارهها و مؤلفههای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی را به نسلهای جدید انتقال داده و به فرهنگ کار مداری تشویق میکنند.
The Kurdish and Arabic proverbs as a literal mirror technique of Iranian and Arabic culture have transmitted the cultural, social, and historical events of the two peoples to the next generations and have played a unique role in preserving the ancestors' thoughts and customs. Work, effort, and struggle are one of the important topics reflected in these proverbs and they have a valuable place. This paper seeks to compare the Kurdish and Arabic proverbs of work, struggle, and effort with a historical and descriptive-analytical approach and show the similarities between them. According to research results, work, effort, and struggle in Iranian-Islamic culture have a special place and they have always been introduced as a dynamic factor of society. Carefully, these proverbs can also be traced to the words and thoughts of the wise and the intelligent. Thus, these proverbs as a bridge between new and old generations transmit cultural, social, and historical propositions and components to new generations and encourage a work-oriented culture.
خلاصه ماشینی:
بیان مسئله با توجه به اینکه کار و تلاش، ارزش والایی در فرهنگ ایرانی-اسلامی دارد، این جستار بر آن است با رویکردی تاریخی و نگرشی تطبیقی به مقایسۀ جایگاه کار و تلاش و همّت در ضربالمثلهای کردی و عربی بپردازد و تشابهات دیدگاه مردمان این دو فرهنگ و زبان نشان داده شود و ریشههای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و ویژگیهای شخصیتی مؤثر در شکل گیری چنین دیدگاههایی را واکاوی کند.
در ضربالمثلهای عربی نیز به دوری از خطرکردن نامعقول سفارش شده است و دست یافتن به مقدار کم با دور اندیشی، بر رسیدن به تمام چیز مورد نظر برتری داده میشود: - سُوءُ الاسِتْمسَاكِ خَيْرٌ مِنْ حُسْنِ الصِّرْعَةِ (میدانی، بیتا: ج1: 342).
ضربالمثلهای عربی نیز بر این مسئله تأکید دارند که هر انسانی باید بر اساس ظرفیت و قدرت خود اقدام به انجام کاری کند: - إِقْصِدْ بِذَرْعِكَ (میدانی، بیتا: ج2: 92).
ضربالمثلهای عربی نیز بر خطرکردن و نترسیدن از عواقب کار تأکید دارند و توصیه میکنند که انسان باید برای رسیدن به هدف شجاعت داشته باشد و سختیها را تحمل کند: - اِللَّي إِفتَکَر إِفتَقِر (الحنفی البغدادی،61:1423).
در ضربالمثلهای عربی نیز بر پرهیز از اغراق تأکید شده است و شخص از ادعای دروغین بدون عمل برحذر داشته میشود: - كُلَّ زَعْمٍ خَصْمٌ (میدانی، بیتا: ج2: 197).
در ضربالمثلهای کردی به اشخاص تنبل و رویا پرور طعنه زده میشود و کار آنها زشت شمرده میشود؛ زیرا زمانیکه او در عالم خواب و رؤیا است و در آن به آرزوهای خیالیش میرسد شخص کوشا با پویایی و تلاش به اهداف خود میرسد: - «تا گهیشتهل، گهیشتهلی کرد، خهفتو مالی کهی» (همان: 79).