چکیده:
فخرالدین عراقی یکی از عارفان بزرگ فرهنگ ما است که در قالب تعبیرهایی شاعرانه، اندیشهها و تجربههای ناب عرفانی خود را ترسیم نموده است. در این پژوهش،شخصیت پیر به عنوان یکی از عناصر بنیادین عرفان بررسی شدهاست. از مهمترین یافتههای این تحقیق آن است که کاربست نشانۀ زبانی پیر در عراقی به گونهای است که آن را از ژرفساخت و کارکردی متفاوت با شخصیت رسمی و سنتی پیر برخوردار کرده است. در این رویکرد تازه، جایگاه پیر دیگر نه در منبر و مسجد که در میخانه است و بیش از آنکه اهل وعظ و گفتار باشد، در پی عمل و کردار است. میتوان گفت کاربست متفاوت نشانۀ زبانی پیر در کلام عراقی کوششی است برای بازسازی شخصیت تخریب شدۀ پیر در روزگاری که بازارِ گرم زهدِ ریایی، سبب گسترش بیاعتمادی و تردید نسبت به حوزۀ دین، در میان مردم شده بود.
خلاصه ماشینی:
نشانه شناسی "پیر" در اشعار فخرالدین عراقی محمدصالح امیری ،١ سید احمد حسینی کازرونی ،٢ سید جعفر حمیدی چکیده فخرالدین عراقی یکی از عارفان بزرگ فرهنگ ما است که در قالب تعبیرهایی شاعرانه ، اندیشه ها و تجربه های ناب عرفانی خود را ترسیم نموده است .
بر مبنای همین اهمیتی که نشانه شناسی در نقدهای نوین پیدا کرده است ، در این پژوهش تلاش میشود با بهره گیری از این دانش ، شخصیت «پیر» به عنوان یکی از عناصر کلیدی در اندیشه های عرفانی، در اشعار عراقی، تحلیل شود.
عطار نیز وقتی مراحل سلوک را در منطق الطیر به تصویر میکشد بر نقش هدایت گرانۀ هدهد تأکید فراوان دارد: مرحبـــا ای هدهـــد هـــادی شـــده در حقیقـــت پیـــک هـــر وادی شـــده (عطار، ١٣٧٨: ٦١٧) دست یابی سالک به ساحت قدسی بدون هدایت پیر میسر نیست .
این جابجایی پیر و شیخ رسمی و تمام اسباب و اثاثیه اش با رندی پیشوا، تحولی است فکری و اندیشگانی که در زبان عراقی چنین هنرمندانه نشانه گذاری میگردد.
بر همین اساس میتوان اظهار داشت ، عراقی در دو بعد همنشینی و جانشینی، نشانه های زبانی را به گونه ای به کار بسته است که شخصیت و هویت پیر به کلی از آن معنا و مفهوم مرسومش فاصله گرفته است .
بر مبنای این پژوهش ، نشانۀ زبانی پیر، یکی از برجسته ترین نشانه هایی است که عراقی با نگاهی تازه آن را بکار میگیرد.