چکیده:
سهراب سپهری (1307-1359) از شاعران برجسته معاصر است که در کنار دین اسلام، با سایر ادیان نیز آشنایی داشته است و همین آشنایی، شعر او را سرشار از تلمیحات متعدد و متنوع کرده است. بررسی تلمیحات در اشعار سپهری، نشاندهنده آشنایی او با ادیان مختلف است. این آشنایی را میتوان مرهون مطالعات مداوم او در این خصوص و نیز مسافرتهای فراوان او به کشورهای مختلف دانست. یکی از خاستگاههای عمده تلمیحات در شعر سپهری، کتاب مقدس عهد عتیق (تورات) و عهد جدید (انجیل) است. بسامد این تلمیحات در مجموعههای نخستین، اندک است و به تدریج افزونی مییابد. بیشترین تلمیحات به کتاب مقدس در مجموعههای «مسافر» و «حجم سبز» آمده است. تلمیحات به تورات نسبت به تلمیحات به انجیل، بسامد بیشتری دارد. اغلب این تلمیحات، تلمیحاتی مضمر و با وابستههای اندک هستند. بیشترین بازتاب کتاب مقدس در اشعار سپهری، مربوط به داستان آدم و حوّا و خوردن میوه ممنوعه است. هدف از این مقاله که به روش اسنادی و تحلیل محتوا انجام گرفته است، بررسی و تحلیل تلمیحات به کتاب مقدس در «هشت کتاب» سهراب سپهری است.
خلاصه ماشینی:
سپهري که در شعر «صداي پاي آب »، صراحتا اذعان ميکند که «مـن مسـلمانم »(سـپهري، ١٣٨٤: ٢٧٢)، در شعر «شورم را» با بياني شاعرانه ، به اتحاد اديان مختلـف ، انـس خـود بـا کتـب آسماني و در رأس آن ها قرآن اشاره کرده است : «قرآن بالاي سرم / بالش من انجيل / بستر من تورات / و زيرپوشم اوستا»(همان : ٢٣٨) مهم ترين تلميحات به کتاب مقدس در «هشت کتاب » سپهري عبارت اند از: ١.
سپهري در شعر «مسافر»، کلمه «مزامير» را به کار برده است و به مزمـوري از کتـاب مزاميـر اشاره کرده است : «و بار ديگر، در زير آسمان «مزامير»،/ در آن سفر که لب رودخانه «بابل »/ بـه هـوش آمـدم ،/ نواي بربط خاموش بود/ و خوب گوش دادم ، صداي گريـه مـيآمـد/ و چنـد بـربط بـيتـاب / بـه شاخه هاي تر بيد تاب ميخوردند»(سپهري، ١٣٨٤: ٣١٦) اين بند شعر همانگونه که خود سهراب در حواشي چاپ اول آن ذکر کـرده اسـت تلمـيح بـه مزمور صد و سي و هفتم از کتاب مزامير دارد که مضمون آن چنين است : «نزد نهرهاي بابل آنجا نشستيم و گريه نيز کرديم چون صهيون را به ياد آورديم .