چکیده:
جنبش جنگل در سالهای پایانی جنگ جهانی یکم (1914-18م/1333-37ق) با قشون انگلیس درگیر جنگهایی شد که زمینهها و علل وقوع آن به تحولات نظامی قفقاز بازمیگشت؛ زیرا در آن زمان، قشون انگلیس ناگزیر بود که خود را بهسرعت از خطۀ گیلان به آن منطقه برساند، اما عبور این قشون از گیلان با مخالفت جنبش جنگل روبهرو شد که درنهایت به جنگ بین دو طرف انجامید. نبرد جنبش جنگل با قشون نیرومند انگلیس، ازجمله رویدادهای مهم و سرنوشتساز برای این جنبش بهشمارمیرفت؛ زیرا تأثیرات عمیقی بر آینده و بقاء آن داشت؛ ازاینرو، بررسی تاکتیکهای این جنبش در مقابله با قشون انگلیس و ارزیابی پیامدهای این تاکتیکها، از اهمیت بسیاری برخوردار است. برایناساس، پرسش اصلی این است که جنبش جنگل برای مقابله و جنگ با قوای انگلیس چه تاکتیکهایی را بهکاربست و این روشها چه نتایج و پیامدهایی برای جنبش داشته است؟ بهطورکلی، چهار تاکتیک مختلف در رویارویی جنگلیها با نیروهای انگلیس قابل تشخیص و تفکیک است: 1- تاکتیک جنگهای منظم و کلاسیک؛ 2- تاکتیک جنگهای چریکی و نامنظم؛ 3- تاکتیک جنگ شهری؛ 4- تاکتیک صلح. بررسی این روشها نشان میدهد که بهجز تاکتیک جنگهای نامنظم (چریکی) که تا اندازهای موفق بود، دیگر روشها، به دلیل کاستیهایی که داشتند، نهتنها دستاوردی برای جنبش نداشت، بلکه درمجموع تأثیرات منفی بسیاری بر سرنوشت این جنبش گذاشت.
In the final years of the First World War, the Jungle Movement went into a battle against the English troops resulted from the military changes of the Caucasian region. The English troops needed a quick passage to the Caucasus through Gilan, but the Jungle Movement prevented them and this culminated in a battle. This battle is one of the most important events in the history of the movement and it had a strong effect on its destiny. Hence, the study and analysis of it, particularly thetactics adopted by the movement and their effects, is very important. Therefore, the main goal of this article is to answer the questions as to what tactics the movement employed in the battle against the English and what the results of these tactics were for the movement. In general, four tactics are distinguished in this battle: regular warfare, partisan warfare, urban warfare, and peace. The analysis of the quality of these tactics demonstrates that, except for the partisan warfare, other tactics had negative results for the movement.
خلاصه ماشینی:
بدینسان، بریتانیا که قصد داشت در تابستان ١٢٩٧ش )١٩١٨م /١٣٣٧ق ( قوای خود را از راه قزوین-انزلی به باکو اعزام کند، در گیل ن با ممانعت قوای جنگلیان روبه رو شده بود )یقیکیان، ١٣٦٣: ١٠-٩(؛ ازاینرو ژنرال دنسترویل، کلنل استوکس )Colonel Stokes( را به گیلن اعزام کرد تا دربارٔە آزادی رفتوآمد در مسیر قزوین- انزلی و نیز آزادی اسیران انگلیسی، با رهبران جنبش جنگل گفتوگو کند؛ اما وی پس از دو روز گفت وگو، پاسخ مساعدی دریافت نکرده، به قزوین بازگشت و شکست مذاکرات را گزارش داد.
در این گفتوگوها که در »آتشگاه«، در پنج کیلومتری غرب رشت انجام شده بود،٢ میرزاکوچکخان و حاجیاحمد کسمایی، بهعنوان نمایندگان جنبش جنگل پاسخ دادند که گرچه با بازگشت سپاهیان روس به وطنشان موافقاند، اما کمیتٔە اتحاد اسلم با عبور قوای انگلیس از گیلن به قفقاز که مقاصد استعماری دارد، مخالف است )کسمایی، ١٩٩٣: ٧٦-٧٧ و صبوری دیلمی، ١٣٨٥: ٦٧(.
در پاسخ، فن پاشن ٢٤ ساعت زمان خواست تا مراتب را به رهبری جنبش اعلم کند و اقدامات لزم را انجام دهد؛ اما هنوز چیزی از ٢٤ ساعت نگذشته بود که بیوراخف به اغوای فرماندٔە انگلیسی، حملٔە نظامی خود را در ٢٤ خرداد ١٢٩٧ )٤ رمضان ١٤/١٣٣٦ ژوئن ١٩١٨( آغاز کرد )فخرایی، ١٣٦٦: ١٣٢(٣و بدینسان، قرارداد مذکور، مبنی بر عبور مسالمتآمیز قوای روس از گیلن مختل ماند.