چکیده:
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین مفاهیم مرتبط با شیوههای اطلاعرسانی در قرآن انجام شده است.
روش: تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعۀ آماری شامل آیات قرآن (6236) است که از این تعداد حدود 5500 آیه دارای بار معنایی اطلاعرسانی میباشند. مجموعۀ واژهها و کلماتی که در قرآن دارای بار اطلاعاتی مذکور هستند عبارتند از امر، بشر، بلغ، بین، تلو، دعو، ذکر، رسل، علم، قصص، قول، کتب، نباء، نذر، نزل، نصح، نهی، وعظ، و هدی. با استفاده از جدول مورگان 356 نمونه به صورت تصادفی ساده انتخاب شد. با توجه به اینکه از هر واژه که دارای بار معنایی اطلاعاتی است به تعداد متفاوت در قرآن آمده است؛ لذا نسبت تعداد نمونه به کل آیات 7 درصد محاسبه شد. بنابراین 7 درصد آیات، از هر یک از کلمات انتخاب شد که بدین ترتیب روش نمونهگیری در مرحلۀ دوم تصادفی طبقهای تعیین شد.
یافتهها: دادهها نشان میدهند واژۀ علم با 5/74 درصد نسب به کل سورهها بیشترین فراوانی را دارد. پیامبر اسلام (ص) در نمونۀ آماری با 87 درصد بیشتر از سایر انبیاء الهی به امر اطلاعرسانی پرداخته است. در مورد مخاطبان قرآنی تمام بشریت با 42 درصد نسبت به سایر مخاطبان از فراوانی بیشتری برخودار است. در باب شیوههای اطلاعرسانی سپاس از خدا، اجرای عدالت، علم، آگاهی، دلایل روشن و متقن، مجادله و مناظرۀ احسن، و بشارت و انذار از مهمترین شیوههای اطلاعرسانی در قرآن مطرح شده است.
اصالت/ارزش: شناخت مهمترین روشهای قرآنی اشاعۀ اطلاعات علاوه بر شناخت بهتر قرآن رهنمودی برای استفاده کنندگان از قرآن خواهد بود.
Purpose: The current study aims at determining concepts related to the methods of informing in Quran.
Methodology: This study was conducted on the content analysis method. The statistical society of this research consisted of terms that are related to the concepts like ordering, gospel to, advertising, science, clarifying, inviting, mentioning, prophecy , know, tales, books, Nba’, vow, revealing, advising, proscribing, homily, and conducting. 5477 verses contain terms bearing informing concepts. Based on the Morgan Chart, 356(7%) of them were randomly selected.
Findings: The term "science" is the high frequented one among others with a ratio of 74.5 percent. The other finding shows that Prophet Muhammad (Peace be upon him) with 87 percent, performed more informing task in comparison with the other prophets. Among the terms that address audience, human beings with 42 percent is more frequented one. To thank God, implementing justice, possession of knowledge, clarifying, strong reasons, discussing, to debate in a good manner, warning and gospel to are the most common methods for informing in Quran.
Originality/values: To know the methods that Quran disseminates information leads to better understanding of Quran and helps to benefit it more
خلاصه ماشینی:
بررسي مفاهيم مرتبط با شيوه هاي اطلاع رساني در قرآن فهيمه باب الحوائجي دانشياروهيأت علمي گروه کتابداري واطلاع رساني دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم وتحقيقات تهران babalhavaeji@yahoo.
قرآن کريم ، اطلاع رساني، شيوه هاي اطلاع رساني، مخاطبـان اطـلاع رسـاني قـرآن ، اطـلاع رسـانان قرآن تحقيقات اطلاع رساني وکتابخانه هاي عمومي Research on Information Science and Public Libraries فصلنامۀ علمي -پژوهشي The Quarterly Journal of Iran Public Libraries Foundation دورة ١٩، شمارة ٣، پياپي ٧٤،پاييز ١٣٩٢ Vol. 19, No. 3, Successive No. 74 Fall 2013 ص ص ٣٢٩ –٣٤٢ Pp. 329-342 نمايه شده در SID,ISC و MagIran Indexed in SID, ISC & MagIran مقدمه اسلام به عنوان آخرين دين آسماني ومکتب الهي ، وقرآن کريم بـه عنـوان آخـرين کتـاب آسماني والهي ، واجد جامع ترين وکامل ترين برنامۀسعادت بشـر وپيـامبر اسـلام (ص )بـه عنـوان آخرين فرستاده به سوي بشريت ، بهترين وعالي ترين نمونه والگوي انسان کامـل درطـول تـاريخ حيات بشري است .
پرسش اساسي اول :چه ميزان از کلمات در قرآن ناظر برمعناي اطلاع رساني هستند؟ طبق بررسي انجام شده ، مصـاديق اطـلاع رسـاني کلمـاتي هسـتند کـه در جـدول ١اسـامي و فراواني آنها آمده است .
اين بـدان معناسـت ، کلمـاتي کـه داراي بـار معنـايي اطـلاع رسـاني هسـتند در بسياري از آيات قرآن تکرار شده اندو ايـن امـر نشـان دهنـدة آن اسـت کـه قـرآن کـريم پـيش از 333 آنکه کتاب احکام و شريعت باشد، بـا همـۀاحتـرام و اهميتـي کـه بـراي آن قائـل هسـتيم ، کتـاب دعوت و هدايت ،و اطلاع رساني نيز هست .