چکیده:
هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین وضعیت انتشار داستانهای بازنویسی شده از شاهنامه و مثنوی برای کودکان و نوجوانان از سال 1369 تا 1389 در ایران به منظور شناسایی کاستیهای موجود در این زمینه است.
روش: پژوهش حاضر توصیفی است و به روش کتابخانهای انجام گرفته است. در این پژوهش برای گردآوری دادهها از سیاهۀ وارسی استفاده شده است. نمونۀ آماری شامل 63 داستان مثنوی و 171 داستان شاهنامه است که با استفاده از نمونهگیری از بین 594 عنوان کتاب انتخاب شده است.
یافتهها: بررسی سال انتشار آثار بازنویسی شده نشان داد که با گذر سالها بر تعداد داستانهای بازنویسی افزوده شده است. بیشترین شمارگان داستانهای شاهنامه و مثنوی بین 3000 تا 5000 بوده است. 2/84 درصد کتابها در تهران و 8/15 درصد در شهرستانها و 84 درصد کتابها تنها یکبار چاپ شدهاند. 4/65 درصد کل کتابها دارای تصاویر رنگی هستند. 8/43 درصد از کتابها تا 20 صفحه و 6/8 درصد از کتابها نیز بیش از 150 صفحه دارند. تنها 18 کتاب شاهنامه و 6 کتاب مثنوی دارای ویراستار هستند. برای گروه سنی «الف» هیچ کتابی از شاهنامه به چاپ نرسیده است و تنها 1 کتاب از مثنوی برای این گروه سنی چاپ شده است. 145 داستان شاهنامه و 44 داستان مثنوی به شیوۀ بازنویسی ساده و 26 داستان شاهنامه و 19 داستان مثنوی به شیوۀ خلاق نوشته شده است. بیشتر داستانهای بازنویسی شدۀ شاهنامه از بخش پهلوانی و بیشتر داستانهای بازنویسی شده مثنوی از دفتر اول و سوم گرفته شده است.
اصالت/ارزش: از آن جایی که در سالهای اخیر بازنویسی از متون کهن برای کودکان و نوجوانان از نظر کمی رشد قابل ملاحظهای داشته است؛ لازم است تا ارزیابیهای دقیقتری بر این نوع متون صورت گیرد. به نظر میرسد در این زمینه پژوهشهای چشمگیری صورت نگرفته است. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی وضعیت انتشار این نوع آثار، کاستیها را شناسایی نماید و پیشنهادهایی به مسؤلان و نویسندگان ادبیات کودک ارائه دهد.
Objective: The current study aims at describing publication's information of rewritten stories from Shāhnāmeh and Mathnawi for children and adolescents during the years 1369-1389 (1990-2010).
Methodology: The method of study is descriptive. 234 stories out of 594 were selected from Mathnawi(63 stories) and Shāhnāmeh (171 stories).
Findings: findings show that the number of rewritten stories has increased over the years. The highest circulation of such books ranges between 3000- 5000. The publication place of 84.2% of the books is Tehran and the rests (%15.8) are published in other cities. %84 of the books are published one time. %65.4 contain colored pictures. %43.8 consist of 20 pages and %8.6 of them exceed 150 pages. 18 rewritten books from Shāhnāmeh (%10.5) have editors and 6 of Mathnawi’s (%9.5) as well. No books from Shāhnāmeh belong to the age group of preschoolers but one from Mathnawi. 145 of Shāhnāmeh’s stories and 44 of Mathnawi’s have been rewritten in simple style rewriting while 26 and 19 ones have respectively been rewritten in creative style.
Originality/Value: In the recent years the number of rewritten texts for children and adolescents has increased. They need to be precisely evaluated. There are not considerable researches in this field. The current study determines the lacks and deficiencies through reviewing information related to such works, and finally offer advice to the authorities and writers.
خلاصه ماشینی:
بررسي وضعيت انتشار داستان هاي بازنويسي شده از شاهنامه و مثنوي براي کودکان ونوجوانان ازسال ١٣٦٩ تا ١٣٨٩ مريم مقدم (نويسندة مسئول ) کارشناس ارشد علوم کتابداري واطلاع رساني دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنکابن ma_moghadam2000@yahoo.
Systematic Sampling 366 يافته ها سؤال اول پژوهش برآن است تاوضعيت داستان هاي بازنويسي شده ازشاهنامه ومثنوي راازسـال ١٣٦٩ تا ١٣٨٩ ازنظر سال انتشار، تعـداد عنـوان هـا، شـمارگان ، محـل نشـر، نـوع تصـوير، نوبـت چـاپ ، ويراستار، قطع ، تعداد صفحات وگروه سني مورد بررسي قرار دهد.
توزيع فراواني ودرصد فراواني سال انتشار آثار بازنويسي شده ازشاهنامه ومثنوي اثر بازنويسي شده ازشاهنامه اثر بازنويسي شده ازمثنوي (رجوع شود به تصوير صفحه) داده هـاي جـدول ١در مـورد سـال انتشـار آثـار بازنويسـي نشـان مـيدهـد،اکثريـت نسـبي کتاب هاي شاهنامه و مثنـوي بـه ترتيـب ٢٧ درصـد در سـال ١٣٨٩ و٣٨/٨ درصـد در سـال ١٣٨٨ منتشر شده اند.
همان گونه که مشاهده مي شود با گذشت سال ها بر انتشـارو بازنويسـي کتـاب هـاي داستان شاهنامه و مثنـوي افـزوده شـده اسـت ؛ در حـالي کـه در سـال هـاي ١٣٧٠، ١٣٧٢، ١٣٧٤ و ١٣٧٧ هيچ کتاب بازنويسي از مثنوي به چاپ نرسيده است .
توزيع درصد فراواني تعداد صفحات کتاب هاي داستان بازنويسي شده از شاهنامه و مثنوي 373 نمودار ٥نشان مي دهـد کـه بيشـتر داسـتان هـاي بازنويسـي شـده از شـاهنامه و مثنـوي داراي حداکثر ٢٠صفحه هستند.
توزيع فراواني و درصد فراواني نوع آثار بازنويسي شده از شاهنامه و مثنوي (رجوع شود به تصوير صفحه) بررسي نوع بازنويسي داستان هـاي شـاهنامه و مثنـوي در جـدول ٧نشـان مـي دهـد کـه ٨٤/٨ درصد از کتاب هاي شاهنامه و ٦٩/٨درصد ازکتاب هاي مثنوي بازنويسي ساده بـوده انـد.