چکیده:
جری و تطبیق قرآن از جنبههای مختلف بررسی شده است؛ مبانی، کاربردها، نمونهها و اقسام جری و تطبیق. اما در این میان ملاک درستی یا نادرستی کاربرد این قاعده تفسیری آنچنان که شایسته است، بررسی نشده است. نظر به اهمیت این قاعده و استفاده از این قاعده توسط همه گروهها و فِرَق اسلامی مخالف با یکدیگر، ضرورت بررسی ملاکهای جری و تطبیق روشن میشود. از آنجا که بیشتر جری و تطبیقهای انجامشده توسط اهل بیتM و مفسران واقعی قرآن درباره خود یا دوستان یا دشمنان ایشان است، رضایت و محبت دو ملاک در بخش معرفتی اعتقادی و تطبیق آیات بر اهل بیتM مطرح و بررسی شده و ملاک مجالست، مشابهت و متابعت از ملاکهای بخش اخلاقی ـ رفتاری در تطبیقهای انجامشده بر دوستان و دشمنان اهل بیتM است که در این مقاله آمده است. این نوشتار به بررسی و اثبات این ملاکها، همراه ذکر نمونه و دلیل برای هر ملاک پرداخته است.
The performance and application of the Qur'an have been studied from different angles. Fundamentals, applications, examples, and types of performance and application, but in the meantime the criterion for the correctness or incorrectness of this interpretive rule has not been properly examined. Based on the importance of this rule and the use of this rule by all opposing Islamic groups and sects, the need to examine the criteria for performance and implementation becomes clear. Since most of the performance and application made by the Ahl al-Bayt/People of the Household and the real commentators of the Qur'an are about themselves or their friends or enemies, the satisfaction and love of the two criteria in the epistemological section of belief and the application of verses to the Ahl al-Bayt has been discussed and following, similarity, community, the criteria of the ethical-behavioral section in the implementation made to the friends and enemies of the Ahl al-Bayt which is stated in this article. This article examines and proves these criteria, along with mentioning the examples the reason for each criterion.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که بیشتر جری و تطبیقهای انجامشده توسط اهل بیت( و مفسران واقعی قرآن درباره خود یا دوستان یا دشمنان ایشان است، رضایت و محبت دو ملاک در بخش معرفتی اعتقادی و تطبیق آیات بر اهل بیت( مطرح و بررسی شده و ملاک مجالست، مشابهت و متابعت از ملاکهای بخش اخلاقی ـ رفتاری در تطبیقهای انجامشده بر دوستان و دشمنان اهل بیت( است که در این مقاله آمده است.
از سوی دیگر در برخی موارد، اهل بیت( شیعیان را به قرآن و استدلال به آن ارجاع داده و تشویق کردند، مانند این روایت که به شیعیان امر فرمودند از مستند قرآنی سخنان ما پرسش کنید: «إذا حدّثتکم بشیء فاسألونی من کتاب اللّٰه» (حسینی بحرانی، 1416: 1/30، ح89/3) و روایت دیگر که امام علی( در بحث از مروت و مفهوم آن، دوستان خود را به استناد به قرآن سفارش فرمود: «...
حضرت [به آنان] فرمود: کجایید شما از کتاب خدا؟ این قابلیت قرآن و توجه به قاعده تفسیری جری و تطبیق، موجب شده که تمامی مسلمانان و فرقههای اسلامی از قرآن برای مستند و مستدل ساختن سخن خود استفاده کرده و آیات آن را بر عقاید و اعمال و رفتار خود یا دیگران تطبیق دهند و به واسطه آن احکام آیات مربوطه را جاری کنند.
این سنت بیانکننده روش خداوند در تطبیق آیات و تعمیم حکم انجام کاری بر غیر مباشران انجام آن است؛ مانند آنچه درباره قصاص قاتلان امام حسین( توسط امام زمان( انجام میشود (صدوق، 1378: 1/273؛ ابن قولویه قمی، بیتا: 63).
در این ملاک کسانی که آیهای بر آنها تطبیق شده، از کسانی پیروی میکنند که آیه درباره آنان نازل شده است.