چکیده:
بحث از مهدی و امام زمان صلّی الله تعالی فرجه الشّریف با رویکردهای مختلفی میتواند ارائه شود. در این میان، اهمیت «رویکرد علمی» و توجه به زوایای متقن بحث بر دانشمندان و اهل تحقیق پوشیده نیست و از این رویکرد گاه در میان جنبههای تبلیغی و عاطفی غفلت شده است. حضرت آیت الله خامنهای به عنوان رهبری سیاسی ـ اجتماعی به این دو جنبه سیاسی و اجتماعی مقوله مهدویت و مباحثی مانند انتظار، حکومت عدل و نقش امید به حضرت مهدی صلّی الله تعالی فرجه الشّریف در مقابله با ستمگران و دشمنان اسلام و تشیع؛ توجه ویژه دارد. با این حال، ایشان به دلیل مسئولیت رهبری مذهبی و جایگاه علمی، در بیانات و نوشتههای خود، در این زمینه مخاطبان را به نکات تخصصی و عالمانه توجه داده است. مقاله حاضر به بررسی این نکات از دیدگاه ایشان میپردازد. تاکید بر اصالت موعود و اتفاق نظر صاحبان ادیان و مذاهب بر آن، عدم جمود بر روایات در مورد زمان حکومت مهدی و نهی از خرافات و مطالب ضعیف، از مواردی است که میتوان به عنوان رویکرد عالمانه به مهدویت از دیدگاه رهبری اشاره کرد.
The discussion on Mahdi and Imam of the Time (A.S) can be presented with different approaches. In the meantime, the importance of “scientific approach” and attention to the clear angles of the debate is not hidden from the scientists and researchers. Sometimes, this approach has been neglected among the propaganda and emotional aspect. Ayatollah Khamenei, as the political-social leader, pays special attention to these two political and social aspects of Mahdism and issues such as waiting, the sovereignty of justice, and the role of having hope in Imam Mahdi (A.S) in opposing the oppressors and the enemies of Islam and Shiism. However, due to his religious leadership responsibility and scientific status, he draws the attention of the addresses to these specialized and wise points in his speeches and writings. The present paper investigates these points from his perspective. Emphasis on the authenticity of the promised and the consensus of religious connoisseurs on this issue, the lack of rigidity in the narrations about the time of Imam Mahdi’s governance and the prohibition of superstitions and weak material are some of the points that can be mentioned as the wise approach to the issue of Mahdism from the Leader’s point of view.
خلاصه ماشینی:
تأکید بر اصالت موعود و اتفاق نظر صاحبان ادیان و مذاهب بر آن، عدم جمود بر روایات در مورد زمان حکومت مهدی و نهی از خرافات و مطالب ضعیف، از مواردی است که میتوان به عنوان رویکرد عالمانه به مهدویت از دیدگاه رهبری اشاره کرد.
برای این نوشتار پیشینهای یافت نشد و آثاری که به بررسی دیدگاههای رهبری پرداختهاند، درباره رویکرد عالمانه به مهدویت سخن نمیگویند؛ از جمله در بهمن 1398 همایشی با عنوان «نظریه انتظار در اندیشه آیتالله خامنهای؟مد؟» از سوی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی و دیگر مراکز مهدوی برگزار شد که مقالات بسیاری به این مسئله پرداخت و مقاله حاضر نیز در جهت آن همایش است (ر.
بیتردید بحث پیشرو با کلام الاهی قابل مقایسه نیست و معنای دقیق محکم و متشابه در قرآن با آنچه در اینجا مورد نظر است، تفاوت دارد؛ اما هدف، وام گیری از این دو واژه و نزدیک بودن مفاهیم است؛ زیرا در موضوع مهدویت نیز دو دسته مباحث محکم و غیر محکم وجود دارند.
همچنین درباره یاران امام عصر؟عج؟ از نظر تعداد، تابعیت و شهرهای محل سکونتشان، سخنان غیر علمی بسیار گفته شده است (ابن طاووس، 1416: ص288 به نقل از کتاب الفتن سلیلی).
در سخنان رهبری دو گونه دیدگاه یافت میشود: گاه درباره جامعه مهدوی به این دعا استناد شده (خامنهای، 1391: ص334، 338 و 344 و همان، 1398: ص47، 265، 266 و ص297 تا 301) و گاه آن را «خطابهای غرا» از باورها و شکواییههای فرقه امامیه در طول تاریخ میداند (بیانات رهبری، 12/12/1380).